Những câu nói bất hủ trong lịch sử Việt Nam đã lưu danh sử sách, để con cháu muôn đời sau thấm nhuần được tư tưởng dựng nước của dân tộc ta.
Lịch sử Việt Nam qua các thời kỳ có nhiều danh nhân, danh tướng và nhiều người yêu nước khác nhau, mỗi người lại để lại những phát biểu để đời, những câu nói hay và lưu danh sử sách nước Việt. Từ Bà Triệu khi khởi nghĩa chống giặc Ngô, cho đến Trần Quốc Tuấn khi đánh tan quân xâm lược Mông-Nguyên hùng mạnh, cho đến những lãnh tụ phong trào khởi nghĩa chống Pháp như Nguyễn Trung Trực.
Sau đây là những câu nói bất hủ, những phát ngôn để đời, những câu nói nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam, được sắp xếp theo trình tự thời gian.
Câu nói của Bà Triệu
Bà Triệu, tức Triệu Thị Trinh sinh năm 225 mất năm 248, lãnh đạo nhân dân chống lại ách đô hộ của nhà Ngô vào thế kỷ thứ 3. Ở tuổi 19, khi bị ép làm tỳ thiếp cho một người giàu, bà từng thẳng thừng tuyên bố:
“Tôi chỉ muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp luồng sóng dữ, chém cá kình ở biển Đông, đánh đuổi quân Ngô, giành lại giang san, cởi ách nô lệ, há chịu cúi đầu làm tì thiếp cho người ta!”
Sau đó bà cùng anh trai Triệu Quốc Đạt tập hợp nghĩa quân dựng cờ khởi nghĩa. Triệu Thị Trinh cùng Quân sĩ đã củng cố lực lượng ra sức chống quân Ngô, xong chỉ kéo dài được nửa năm do lực lượng non trẻ, binh ít thế cô.
Trong một trận huyết chiến với quân Ngô tại khu căn cứ, Bà Triệu anh dũng ngã xuống trong sự tiếc thương kính phục vụ nhân dân.
Đó là ngày 22 tháng 2 năm 248, ngày mất của bà từ bao đời nay đã trở thành ngày lễ hội tại đền thờ bà dưới chân núi Tùng. Cuộc khởi nghĩa Bà Triệu tuy thất bại nhưng để lại một dấu son sáng ngời trong lịch sử chống giặc ngoại xâm anh hùng của dân tộc ta.
Mảnh đất nơi Bà Triệu hi sinh hiện nay còn lưu giữ lăng mộ và đền thờ bà.
Câu nói của Lý Thường Kiệt
Lý Thường Kiệt là danh tiếng chỉ huy quân đội đánh tan quân Tống xâm lược. Tư tưởng quân sự nổi bật của ông là chủ động tiến công để làm suy giảm sức mạnh và nhuệ khí của kẻ thù.
Năm 1075, khi biết tin quân Tống chuẩn bị đem quân sang xâm lược nước ta, Lý Thường Kiệt đã nhận định:
“Ngồi yên đợi giặc, chi bằng đem quân đánh trước để chặn thế mạnh của giặc”
Tiến đánh Ung Châu được xem là một trong những chiến công hiển hách nhất lịch sử Việt. Lấy tấn công trước để phòng thủ, quân Đại Việt đã chiếm nhiều châu, trại ở trên đất Tống như là Khâm Châu, Liêm Châu, Lộc Châu, Bạch Châu, Ung Châu.
Quân Tống đại bại, hàng chục tướng nhà Tống bị tử trận. Chiếm được Ung Châu rồi, quân Việt tiêu hủy kho lương, phá kho quân sự, lấy đá chặn tuyến đường giao thông trên sông rồi rút quân.
Đến đầu năm 1077, tướng Quách Quỳ dẫn 30 vạn quân tiến đánh Đại Việt. Trong đó có 10 vạn quân chủ lực và 20 vạn phu phen. Lý Thường Kiệt chỉ huy toàn quân Đại Việt bước vào cuộc chiến để bảo vệ giang sơn.
Lý Thường Kiệt đã dùng quân chủ lực chặn đánh quân Tống tại sông Như Nguyệt, đây là con sông kéo dài chắn ngang đường tiến xuống phía Nam. Ông tính rằng quân Tống không còn thủy binh sẽ khó qua sông.
Quách Quỳ chờ thủy binh không được đành tự đóng thuyền rồi cho quân vượt sông. Nhưng lần nào cũng bị đánh bại, phải ra lệnh không vượt sông nữa, cố thủ chờ thêm viện binh.
Lý Thường Kiệt chờ cơ hội chín muồi đã cho quân vượt sông đánh Tống và thắng lớn. Lúc này quân Tống bị tiêu diệt quá nửa, lương thực đã cạn. Lý Thường Kiệt liền cho người mang thư tới nghị hòa. Quân Tống đang tuyệt vọng nên đồng ý và rút quân về nước.
Sau khi quân Tống về nước kiểm lại binh mã thì mười vạn quân chủ lực chỉ còn lại hơn 2 vạn quân, 20 vạn phu phen còn lại chưa đến một nửa. Cuộc chiến của Lý Thường Kiệt và quân dân Đại Việt đã đập tan ý chí Nam tiến của quân Tống, khiến nhà Tống Từ đó không bao giờ dám nhòm ngó dải đất Phương Nam nữa.
Câu nói của Thái Sư Trần Thủ Độ
Cuối năm 1257 – đầu năm 1258, Mông Cổ kéo quân sang xâm lược nước ta, thế giặc rất mạnh. Khi vua Trần Thái Tông ngự thuyền đến hỏi Thái Úy Trần Nhiệt Hiệu kế sách chống giặc, ông viết hai chữ: “nhập Tống”, có nghĩa là đầu hàng.
Sau đó vua rời thuyền hỏi Trần Thủ Độ, Thái sư đầu triều tâu ngay rằng
“Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo”
Câu nói thể hiện tính cách cương trực quyết tâm đánh giặc đến cùng của Trần Thủ Độ. Nó cũng củng cố thêm quyết tâm của vua Trần Thái Tông.
Cuối năm 1258, quân dân nhà Trần đã đánh bại kẻ thù, buộc quân Mông Cổ phải chạy về phương Bắc.
Câu nói của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn
Quốc công tiết chế thống lĩnh quân đội Nhà Trần ba lần đánh bại giặc Mông-Nguyên Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn hiểu rõ hơn ai hết sức mạnh của nhân dân. Năm 1300, Hưng Đạo Vương ốm nặng, vua Trần Anh Tông tới thăm hỏi rằng: “nếu có điều chẳng may giặc phương Bắc lại sang xâm lược, kế sách như thế nào?”
Trần Quốc Tuấn với nói rằng:
“Thời bình, phải khoan thư sức dân để làm kế sâu rễ bền gốc. Đó là thượng sách giữ nước”.
Tài năng kiệt xuất của Hưng Đạo Vương chính là việc nhận thức rõ nhân dân mới là nguồn mạnh giữ nước, nguồn sức mạnh vô địch, nguồn sức mạnh không một kẻ thù tàn bạo nào có thể khuất phục.
Câu nói của Trần Bình Trọng
Trần Bình Trọng sinh năm 1259, mất năm 1285 là danh tướng của nhà Trần. Theo một số tài liệu, ông chính là con trai của Lê Phụ Trần, dòng dõi vua Lê Đại Hành. Cha ông có công cứu giá vua Trần Thái Tông nên được đổi sang Quốc Tín, tức là họ vua.
Trong trận chiến chống quân Mông Nguyên năm 1285 tại bãi Thiên Mạc, vì lực lượng quá chênh lệch ông bị giặc bắt. Để dụ dỗ, giặc hỏi ông có muốn làm vương đất Bắc hay không. Trần Bình Trọng hét lớn:
“Ta thà làm quỷ nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc”
Câu nói của Trần Bình Trọng đã trở thành lời tuyên bố đanh thép trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc. Sau khi thắng lợi, nhà Trần truy phong Trần Bình Trọng tước Đại Vương, phẩm tước cao nhất trong hàng Vương Hầu, xứng đáng với chiến công và sự hi sinh oanh liệt của ông.
Xem thêm: Đế quốc Anh và lịch sử hình thành đế quốc mặt trời không bao giờ lặn
Câu nói của Hồ Nguyên Trừng
Hơn 500 năm trôi qua kể từ khi đội quân nhà Hồ bị quân Minh đánh bại, câu nói của tướng Hồ Nguyên Trừng vẫn còn nguyên giá trị.
Dù cha con Hồ Quý Ly đã xây dựng quân đội tinh nhuệ, được những nhà sử học đánh giá là mạnh so với các thời kỳ trước đó, nhưng khi lòng dân không theo, đội quân đông đảo đó nhanh chóng thất bại. Nhà Hồ sụp đổ chỉ sau 7 năm thành lập, đúng như Hồ Nguyên Trừng, con trai của Hồ Quý Ly đã nói với vua cha:
“Thần không sợ đánh, chỉ sợ lòng dân không theo”.
Câu nói của Nguyễn Trãi
Trải qua hơn 10 năm nếm mật nằm gai cùng Lê Lợi đánh đuổi giặc Minh xâm lược, cũng như chứng kiến sự sụp đổ của nhà Hồ trước đó, Nguyễn Trãi hiểu rất rõ thế nào là sức mạnh của nhân dân.
Sinh thời ông từng tâm niệm:
“Đẩy thuyền cũng là dân mà lật thuyền cũng là dân.”
Nguyễn Trãi là bậc đại anh hùng dân tộc, một nhân vật toàn tài hiếm có của lịch sử Việt Nam. Ở Nguyễn Trãi là một nhà chính trị, một nhà quân sự, một nhà ngoại giao, một nhà văn hóa, một nhà văn và một nhà thơ tầm cỡ kiệt xuất.
Câu nói của Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm
Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm lại là danh nhân lịch sử lớn nhất nước ở thế kỉ 16. Không chỉ có hiểu biết sâu rộng, Nguyễn Bỉnh Khiêm còn có tầm nhìn chiến lược xuất sắc. Ông từng khuyên Chúa Trịnh đừng cướp ngôi nhà Lê để sự nghiệp được vững bền. Trước khi vào Nam, Chúa Tiên Nguyễn Hoàng cũng đến hỏi thăm ý kiến của ông và được Trạng Trình chỉ kế cho với câu nói nổi tiếng:
“Hoành Sơn nhất đái, khả dĩ dung thân.”
Nghĩa là một dãy Hoành Sơn có thể lập nên cơ nghiệp.
Câu nói của Trạng Trình đã mở ra cơ nghiệp cho dòng họ Nguyễn bền vững tới hàng trăm năm ở Đàng Trong, đồng thời cũng mở ra vận mệnh mới cho lịch sử dân tộc.
Sau nhà Nguyễn cho đổi câu nói này từ “khả dĩ dung thân” thành “vạn đại dung thân”, ý nói cơ đồ nhà Nguyễn sẽ tồn tại ngàn năm.
Câu nói của vua Quang Trung
Trên chiến trường, Vua Quang Trung chỉ có tiến chứ không có lùi. Như lời người gửi nhân dân hai tỉnh Quảng Ngãi, Quy Nhơn: “Nơi nào ta mang quân tới, nơi đó quân thù bị đánh tan tành.”
Trước khi mang quân tiêu diệt 29 vạn quân Thanh ở Thăng Long, vào Tết Kỷ Dậu năm 1789, nhà vua cũng khẳng định:
Đánh cho để dài tóc
Đánh cho để đen răng
Đánh cho nó trích luân bất phản
Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn
Đánh cho sử tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ.
Lời dụ này đã thể hiện rõ mục đích của cuộc tiến quân là để bảo vệ truyền thống văn hóa dân tộc, như tục để tóc dài nhuộm răng đen, quyết tâm đánh giặc đến cùng và khẳng định chủ quyền quốc gia của dân tộc ta, đánh cho lịch sử muôn đời biết rằng nước Nam anh hùng này đã có chủ.
Lời dụ này của Vua Quang Trung đã thổi bùng tinh thần yêu nước và ý chí quyết tâm đánh giặc của quân và dân ta, góp phần quan trọng vào chiến thắng của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Thanh.
Câu nói của Nguyễn Trung Trực
Nguyễn Trung Trực sinh năm 1837, mất năm 1868, là lãnh tụ chống Pháp nổi tiếng ở miền Nam trong thế kỷ 19.
Chiến công hiển hách nhất của anh hùng Nguyễn Trung Trực là cùng nghĩa quân khéo léo mưu trí, hóa trang một đám cưới để tiếp cận, đánh bất ngờ, đốt cháy tàu chiến của thực dân Pháp tại vàm sông Nhật Tảo vào ngày 10 tháng 12 năm 1861. Sau đó ông còn lập nhiều chiến công khác khiến thực dân Pháp khiếp sợ.
Về sau, cuộc khởi nghĩa thất bại, ông bị giặc bắt mang ra hành hình ở tuổi 30. Ông từng hùng hồn tuyên bố:
“Bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây”
Dù hi sinh, nhưng câu nói của Nguyễn Trung Trực đã trở thành lời hiệu triệu cho biết bao thế hệ thanh niên ra đi tìm đường cứu nước. Nhiều tài liệu ghi nhận ông hi sinh năm mới 30 tuổi. Tuy nhiên tất cả di ảnh, tượng thờ ông ở Nam bộ đều thể hiện một người đàn ông quắc thước, có râu dài, khoảng độ 50-60 tuổi.
Lý giải về việc này, trong dân gian cho rằng, Nguyễn Trung Trực là một tướng lĩnh tài ba trẻ tuổi, để tạo uy tín khi vận động các tầng lớp nhất là các sĩ phu, Nguyễn Trung Trực phải cải trang thành người lớn tuổi. Mặt khác, việc cải trang nói trên cũng nhằm qua mắt bọn tay sai chỉ điểm.
Trước đó, để dập tắt phong trào khởi nghĩa Nam bộ, thực dân Pháp đã cho vẽ chân dung các lãnh tụ khởi nghĩa: Trương Định, Nguyễn Hữu Huân, Nguyễn Trung Trực, dán thông báo truy nã treo thưởng rất cao. Chính nhờ việc cải trang này mà Nguyễn Trung Trực đã qua mắt được giặc, bí mật hoạt động ở nhiều nơi khiên giặc ăn không ngon ngủ không yên.
Trên đây là những câu nói hay trong lịch sử Việt Nam, đây đều là những câu nói nổi tiếng, bất hủ, lưu truyền sử sách cho đến muôn đời sau của những anh hùng dân tộc.
Bạn ấn tượng với câu nói nổi tiếng nào trong lịch sử Việt Nam nhất? Hãy chia sẻ bài viết và nói nên cảm nhận của mình nhé.
Ngoài ra, bạn đã được biết tới Vẻ đẹp quyền quý của Nam Phương Hoàng hậu lúc sinh thời hay sự thật về Nguyễn An – Người Việt tạo nên Tử Cấm Thành Bắc Kinh?
Còn đây là 10 người giàu nhất trong lịch sử nhân loại, hãy khám phá nhé!
