Các nhà khoa học đã nghiên cứu và chứng minh bộ não con người có khả năng ghi nhớ hình ảnh nhanh hơn so với ký tự chữ viết, chính vì thế phương pháp ghi nhớ bằng sơ đồ tư duy đã ra đời. Sau đây hãy cùng GOBRANDING tìm hiểu tất tần tật những điều thú vị về phương pháp ghi nhớ này và cách làm sơ đồ tư duy đẹp nhanh chóng, hiệu quả nhất.
1. Sơ đồ tư duy là gì?
Sơ đồ tư duy hay Mindmap là phương pháp ghi chú sáng tạo bằng cách thể hiện các ý tưởng qua các từ ngữ ngắn gọn (keyword) kết hợp cùng hình ảnh và màu sắc sống động. Trong đó, chủ đề chính sẽ được đặt ở trung tâm, theo đó là các phân nhánh chứa những thông tin nhỏ hơn, cứ như vậy một mạng lưới các thông tin liên kết với nhau sẽ được hình thành.
Trong thực tế, Mindmapđược ứng dụng khá nhiều trong học tập cũng như công việc. Trong học tập, việc sử dụng sơ đồ để tổng hợp kiến thức sẽ giúp học sinh dễ dàng nhớ bài và nâng cao hiệu quả học tập hơn. Trong công việc, sơ đồ tư duy có thể được dùng như một công cụ phân tích vấn đề, từ đó người làm có cái nhìn tổng quan nhất về sự việc và dễ dàng tìm ra hướng giải quyết hiệu quả.
2. Những lợi ích của sơ đồ tư duy
Mindmap là phương pháp ghi nhớ vô cùng hiệu quả, giúp bạn dễ dàng giải quyết những vấn đề sau đây:
- Có cái nhìn tổng quan về thông tin:
Trong Mindmap, một chủ đề trung tâm sẽ được thể hiện bằng nhiều nhánh con chứa các nội dung cốt lõi, các hình ảnh và mối liên hệ được xâu chuỗi với nhau. Qua đó, sơ đồ tư duy sẽ cho ta cái nhìn khái quát nhất về thông tin.
- Dễ dàng xử lý thông tin và ghi nhớ:
Chuỗi các thông tin được hệ thống một cách chính xác, các liên kết giữa các đối tượng được liệt kê tường tận, tạo điều kiện cho bộ não dễ dàng nắm bắt, xử lý và ghi nhớ thông tin.
- Kích thích sự sáng tạo và tư duy logic:
Sơ đồ tư duy được tạo nên từ chữ viết, hình ảnh, màu sắc kết nối với nhau bằng những đường nối, mũi tên,… Điều này giúp người lập có thể phát khu khả năng sáng tạo của mình để tạo ra một sáng tạo, bắt mắt mà vẫn đảm bảo tính logic, dễ hiểu.
- Phác thảo những ý tưởng độc đáo:
Ngoài việc tổng hợp thông tin, sơ đồ tư duy còn được xem là phương pháp rất hữu hiệu để thể hiện những ý tưởng một cách tổng quan và đầy đủ nhất. Nó giúp người nghe hiểu nhanh hơn về ý tưởng đang trong giai đoạn chưa hình thành thực tế.
3. Tổng hợp các loại sơ đồ tư duy phổ biến hiện nay
Sau đây là tổng hợp các loại sơ đồ tư duy phổ biến thường được sử dụng trong học tập và công việc:
3.1 Sơ đồ tư duy hình tròn (Circle Map)
Sơ đồ hình tròn sử dụng một hình tròn lớn bao quanh một hình tròn nhỏ bên trong. Vòng tròn nhỏ sẽ thể hiện ý tưởng trọng tâm hay chủ đề chính, còn vòng tròn lớn là các ý kiến bổ trợ, giúp làm rõ hơn cho chủ đề chính.
3.2 Sơ đồ tư duy bong bóng (Bubble Map)
Sơ đồ bong bóng sẽ bao gồm một hình tròn ở trung tâm thể hiện chủ đề chính, bao quanh sẽ là những quả bóng tròn nhỏ được liên kết với hình tròn ở trung tâm. Những liên kết này giúp người xem dễ dàng nhận ra mối liên quan giữa các thông tin nhỏ với chủ đề chính.
3.3 Sơ đồ tư duy bong bóng đôi (Double Bubble Map)
Sơ đồ bong bóng đôi hay còn gọi là là biểu đồ Venn, thường được dùng để so sánh sự tương đồng và khác biệt giữa 2 chủ đề. Tại trung tâm sẽ là 2 vòng tròn lớn thể hiện chủ đề chính, bao quanh sẽ là những bong bóng tròn nhỏ. Tại những bong bóng có kết nối giao nhau giữa 2 chủ đề chính sẽ là sự tương đồng. Những bóng tròn không giao nhau giữa 2 vòng tròn lớn sẽ chứa những đặc điểm khác biệt của 2 chủ đề được đề cập.
3.4 Sơ đồ tư duy hình cây (Tree Map)
Sơ đồ hình cây được thể hiện giống như một cái cây với nhiều nhánh. Cách vẽ sơ đồ cây rất đơn giản. Phần trên cùng sẽ là chủ đề chính, bên dưới là các ý tưởng hay chủ đề phụ và bên dưới nữa sẽ là các thông tin liên quan. Sơ đồ tư duy cây phù hợp khi sử dụng để phân loại và sắp xếp thông tin.
3.5 Sơ đồ tư duy dạng luồng (Flow Map)
Sơ đồ dạng luồng khá giống với một lưu đồ, giúp trình bày trực quan về quá trình hoặc tổ hợp các bước được kết nối để tạo thành tiến trình của một chủ đề chính nào đó. Sơ đồ dạng luồng thường được dùng để mô tả các bước hướng dẫn hay quá trình của một sự vật, sự việc.
3.6 Sơ đồ tư duy đa luồng (Multi Flow)
Sơ đồ đa luồng được thể hiện với một sự kiện chính ở giữa và kết nối với những thành phần khác ở 2 bên trái và phải. Bên trái sẽ là nguyên nhân và bên phải sẽ là những tác động hay kết quả của sự kiện đó gây nên.
3.7 Sơ đồ tư duy dấu ngoặc (Brace Map)
Sơ đồ dấu ngoặc giống như một sơ đồ hình cây theo hàng ngang, liệt kê toàn bộ các thành phần. Loại sơ đồ này thường dùng để tổng hợp thông tin thay vì phân nhánh như sơ đồ cây đứng.
3.8 Sơ đồ tư duy dạng cầu (Bridge Map)
Sơ đồ dạng cầu cũng là một trong các sơ đồ tư duy đẹp, thường được dùng để tìm những điểm giống nhau giữa nhiều thành phần và tạo ra sự suy diễn tương đồng.
4. Hướng dẫn cách vẽ sơ đồ tư duy đẹp, đơn giản
5 Bước sau đây sẽ giúp bạn tạo nên một sơ đồ tư duy đẹp, đơn giản và nhanh chóng:
Bước 1: Tạo một ý tưởng trung tâm
Ý tưởng trung tâm hay chủ đề chính là điểm bắt đầu khi vẽ sơ đồ tư duy và tượng trưng cho ý chính mà bạn muốn làm rõ. Ý tưởng chính này bạn sẽ đặt ở vị trí chính giữa trang, có thể thêm hình ảnh đại diện để Mindmap được thu hút và kích thích thị giác người xem hơn.
Bước 2: Thêm các nhánh chính, nhánh con
Bước tiếp theo khi vẽ sơ đồ tư duy là tạo các nhánh. Các nhánh chính sẽ xuất phát từ hình ảnh trung tâm là chủ đề chính. Mỗi nhánh chính sẽ khai thác về một mặt quan trọng của chủ đề chính, từ đó tiếp tục rẽ ra thành các nhánh con nhỏ hơn để khai thác sâu hơn về các mặt của chủ đề.
Ưu điểm của sơ đồ tư duy là bạn có thể liên tục thêm các nhánh mới mà không bị giới hạn bởi một vài lựa chọn. Khi bạn cố gắng thêm nhiều nhánh hơn, bộ não của bạn cũng sẽ được kích thích đưa ra nhiều ý tưởng mới hơn.
Bước 3: Thêm từ khóa vào sơ đồ
Từ khóa chính là ý tưởng cho các nhánh của sơ đồ tư duy. Khi bạn thêm một nhánh, bạn cũng cần thêm một từ khóa cho nhánh đó. Việc sử dụng các từ khóa sẽ giúp kích thích não bộ và cho phép bạn ghi nhớ một số lượng lớn thông tin dễ dàng hơn. Lưu ý nếu bạn dùng một từ khóa cho một số lượng liên kết lớn sẽ tốt hơn là sử dụng nhiều từ hay nhiều cụm từ.
Ví dụ: bạn dùng cụm từ “Bữa tiệc sinh nhật” cho một nhánh thì bạn sẽ bị giới hạn trong chủ đề chỉ nói về bữa tiệc. Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng từ khóa “Sinh nhật” thì bạn có thể phát triển thêm từ khóa khác như bữa tiệc, bánh kẹo, quà tặng,…
Bước 4: Phân màu cho các nhánh
Màu sắc là một yếu tố quan trọng khi thiết kế một sơ đồ tư duy. Màu sắc giúp kích thích não bộ của bạn tạo ra các phím tắt tinh thần. Điều này cho phép bạn phân loại, highlight và phân tích các thông tin và đồng thời xác định thêm nhiều kết nối mà trước đây chưa từng được phát hiện. Vì thế, hãy phân chia màu sắc hợp lý và hài hòa cho từng nhánh của Mindmap. Việc dùng nhiều màu sắc sẽ làm cho hình ảnh trở nên hấp dẫn và bắt mắt hơn so với chỉ dùng hình ảnh đơn sắc.
Bước 5: Trang trí sơ đồ tư duy bằng hình ảnh
Hình ảnh có sức mạnh truyền đặt nhiều thông tin hơn một từ, một câu hay thậm chí cả một đoạn văn. Chúng thường được não bộ xử lý ngay lập tức và đóng vai trò kích thích thị giác để gợi nhớ lại thông tin. Hơn nữa, hình ảnh còn là ngôn ngữ toàn cầu mà tất cả mọi người dù đến từ đất nước nào cũng có thể hiểu được hình ảnh. Do đó, hãy trang trí Mindmap của bạn bằng những hình ảnh sinh động để minh họa cho các ý ở từng nhánh để tạo ra một sơ đồ tư duy đẹp sáng tạo.
5. Ứng dụng của sơ đồ tư duy trong doanh nghiệp
Trong quá trình làm việc, ai cũng sẽ gặp phải những vấn đề khó khăn trong quản lý công việc hay xây dựng và biểu đạt những ý tưởng riêng. Đặc biệt là những công việc đặc thù như Marketing, thường có khối lượng công việc lớn, quá nhiều task phải hoàn thành trong thời gian gấp rút mà người làm không biết phải sắp xếp sao cho hợp lý.
Chính thì thế, Mindmap sẽ là phương pháp hiệu quả giúp giải quyết những vấn đề này. Với tính logic, dễ nhớ, dễ thực hiện, sơ đồ tư duy có thể giúp bạn xây dựng một kế hoạch làm việc hay phác thảo các ý tưởng một cách nhanh chóng và đầy đủ nhất. Cụ thể, việc ứng dụng sơ đồ tư duy trong công việc sẽ giúp bạn giải quyết các vấn đề sau:
5.1 Quản lý thời gian hiệu quả
Để có một ngày làm việc hiệu quả, bạn cần tận dụng hết thời gian 8 tiếng để hoàn thành nhiều công việc nhất có thể. Lúc này Mindmap sẽ là công cụ giúp lập kế hoạch công việc vô cùng hiệu quả. Thông qua việc vẽ sơ đồ tư duy lịch trình làm việc của mình, bạn có thể phân chia công việc một cách cụ thể, việc gì cần làm trước, việc gì có thể làm sau. Thay vì ghi nhớ công việc trong đầu rồi xử lý một cách ngẫu nhiên hay cứ đụng việc gì làm việc ấy sẽ dễ dẫn đến những sai sót, mất thời gian quay lại làm những việc trước đó vì có vấn đề phát sinh hay thậm chí là bỏ sót công việc. Nhờ ứng dụng Mindmap, kế hoạch làm việc sẽ được sắp xếp một cách khoa học, có trình tự ưu tiên trước sau rõ ràng, từ đó giúp công việc được hoàn thành theo từng bước, tiết kiệm tối đa thời gian và đem lại hiệu quả cao nhất.
5.2 Đưa ra phương án giải quyết vấn đề
Một trong những ứng dụng nổi bật của Mindmap là phân tích và giải quyết vấn đề. Từ những hình ảnh biểu thị trực quan, người làm Marketing dễ dàng tìm ra nguyên nhân của vấn đề cần giải quyết. Khi phân tích vấn đề thành càng nhiều nhánh nhỏ, bạn sẽ càng hiểu tường tận về bản chất của vấn đề, từ đó đưa ra những phương án giải quyết tối ưu nhất một cách nhanh chóng và hiệu quả.
5.3 Lập kế hoạch công việc/ dự án
Sơ đồ tư duy sẽ là một biện pháp hoàn hảo để lập kế hoạch làm việc cho một ngày hay một dự án. Trong đó, ngày làm việc hoặc tên dự án sẽ ở trung tâm của kế hoạch. Các nhánh lớn sẽ là những nhiệm vụ chính hoặc những đầu việc cần làm. Các nhánh nhỏ sẽ là những công việc bổ trợ liên quan. Cứ như vậy, kế hoạch sẽ được vẽ ra một cách đầy đủ, có trình tự thực hiện từ lớn đến nhỏ, từ quan trọng đến ít quan trọng, giúp cho quá trình thực hiện được dễ dàng, nhanh chóng và hiệu quả hơn.
6. Một số công cụ tạo sơ đồ tư duy hiệu quả
Sau đây là một số gợi ý về các công cụ vẽ sơ đồ tư duy đẹp đơn giản và hoàn toàn có thể sử dụng miễn phí:
6.1 Canva
Canva là phần mềm thiết kế đồ họa nổi tiếng được nhiều người dùng nhờ tính năng đa dạng và giao diện vô cùng đẹp mắt. Trong đó, vẽ sơ đồ tư duy là một trong những tính năng nổi bật của Canva. Ứng dụng đã có sẵn một bộ sưu tập hàng trăm mẫu mindmap đẹp, sáng tạo, độc đáo. Bạn chỉ cần chọn mẫu thích hợp, tùy chỉnh kích thước, thêm nội dung, thay đổi màu sắc, phông chữ, sticker,… sao cho phù hợp. Sau khi hoàn thành thiết kế sơ đồ tư duy, bạn có thể xuất file dưới dạng JPG, PNG, PDF, Video MP4 và GIF với độ phân giải cao.
Ưu điểm của Canva:
-
Có thể đăng ký tài khoản sử dụng miễn phí.
-
Nhiều hình ảnh sơ đồ tư duy đẹp, độc đáo.
-
Giao diện đẹp mắt, dễ sử dụng.
-
Xuất file dưới nhiều định dạng khác nhau như JPG, PNG, PDF, MP4, GIF,…
Nhược điểm của Canva: Một số tính năng và mẫu biểu đồ, hình ảnh bị hạn chế ở phiên bản miễn phí, bạn cần mua gói Canva Pro để sử dụng đầy đủ các tính năng.
6.2 iMindMap
iMindMap là phần mềm thiết kế sơ đồ tư duy được nhiều người ưa chuộng. Ứng dụng giúp tạo bản vẽ với nhiều hình ảnh nghệ thuật, màu sắc đa dạng, có kèm chú thích, đường dẫn, tập tin và bình luận. Nhờ đó, bạn có thể phát huy tối đa khả năng sáng tạo và tư duy logic của mình. Hiện nay, phần mềm iMindMap đã và đang được sử dụng trong nhiều tổ chức lớn như Microsoft, IBM, NASA,…
Ưu điểm của iMindMap:
-
Sử dụng miễn phí trên nhiều nền tảng.
-
Hỗ trợ lập sơ đồ chi tiết, trình bày các ý rõ ràng.
-
Giao diện đơn giản, dễ thao tác.
-
Cung cấp đầy đủ các tính năng quản lý công việc, phân công nhiệm vụ.
-
Dễ dàng kết nối, làm việc cùng nhau giữa các thành viên trong nhóm.
Nhược điểm của iMindMap:
-
Có xuất hiện một số lỗi nhỏ trong quá trình sử dụng.
-
Không xuất được Video 3D.
-
Cần có phiên bản Ultimate để có nhiều hình ảnh nâng cao.
6.3 Coggle
Coggle là một trong những công cụ trực tuyến để tạo và chia sẻ sơ đồ và biểu đồ dạng nhánh vô cùng đơn giản. Sau khi đăng nhập vào Website, Template của trang có sẵn điểm trung tâm để bạn tạo chủ đề chính. Xung quanh điểm trung tâm sẽ có nhiều nút Plus (+) để bạn thêm các nhánh nhỏ và nhập văn bản vào hộp. Bạn cũng có thể chèn thêm liên kết, hình ảnh và biểu tượng để giải thích cụ thể các điểm chính của Mindmap. Bạn cũng có thể nhấp chuột phải vào bất kỳ mục nào để khám phá thêm nhiều tính năng hữu ích hơn.
Bên cạnh đó, Coggle còn cho phép các thành viên trong nhóm có thể nhắn tin, để lại ghi chú và trò chuyện với nhau để phát triển ý tưởng cho sơ đồ. Đồng thời, công cụ còn tạo các vòng lặp và các nhánh để kết nối các sơ đồ khác với nhau để xem các mối quan hệ giữa chúng.
Ưu điểm của Coggle:
-
Có thể đăng ký tài khoản sử dụng miễn phí.
-
Xuất file dưới định dạng TXT, PDF và JPEG.
-
Được phép tải lên hình ảnh không giới hạn.
-
Cho phép người khác cộng tác và cùng lúc thao tác trong thời gian thực.
Nhược điểm của Coggle: Phiên bản miễn phí bị giới hạn số lượng sơ đồ có thể tạo. Phiên bản tính phí sẽ bổ sung thêm một số tính năng như tạo Mindmap không giới hạn, thêm nhiều mẫu biểu đồ, cho phép điều chỉnh đường dẫn của biểu đồ và thay đổi căn chỉnh văn bản.
6.4 Draw.io
Draw.io là một trong những trang web được nhiều người sử dụng để vẽ sơ đồ tư duy sáng tạo với nhiều mẫu biểu đồ kiểu dáng đa dạng, đáp ứng nhu cầu sử dụng trong nhiều ngành nghề, lĩnh vực khác nhau. Các chức năng kéo – thả cho phép tạo ra các hình vẽ hay các hình ảnh sẵn có như hình thoi, hình vuông, hình tròn, mũi tên, đường kẻ,… Từ đó, người dùng chỉ việc kéo thả các thành phần trong thanh công cụ vào đúng vị trí mong muốn, vẽ nhánh, chọn lựa màu sắc và trang trí sơ đồ tư duy sao cho đẹp mắt. Website này cũng cho phép được sử dụng mà không cần đăng nhập tài khoản vô cùng phù hợp để ghi chú lại những ý tưởng quan trọng một cách nhanh chóng nhất.
Ưu điểm của Draw.io: Có thể điều chỉnh linh hoạt, dễ dàng tạo khung và xuất, nhập file dễ dàng.
Nhược điểm của Draw.io:
-
Khá khó căn khung cho biểu đồ.
-
Xuất được file dưới dạng xml, html nhưng bị mã hóa.
-
Không có dạng hiển thị khác trên màn hình thiết bị di động.
6.5 MindMup
MindMup là một trong những công cụ tạo sơ đồ tư duy Online đơn giản, rất dễ sử dụng. Với một vài thao tác di chuyển, lựa chọn, gõ văn bản đơn giản trên các hình ảnh gợi ý có sẵn, bạn đã có thể tạo ra cho mình một sơ đồ tư duy sáng tạo, độc đáo. Đặc biệt, MindMup còn cho phép bạn chia sẻ và chỉnh sửa Mindmap tới cộng đồng một cách nhanh nhất, tiện lợi giúp ích cho bạn trong việc chia sẻ tài liệu đến đồng nghiệp và sếp dễ dàng khi triển khai một dự án hay một công việc.
Ưu điểm của MindMup: Cách sử dụng đơn giản và cho phép chia sẻ hình ảnh sơ đồ tư duy nhanh chóng, tiện lợi.
Nhược điểm của MindMup: Khả năng lưu trữ hồ sơ của MindMup chỉ có 6 tháng, phù hợp cho những dự án ý tưởng mang tính ngắn hạn.
7. Kết luận
Sơ đồ tư duy là phương pháp ghi nhớ vô cùng hiệu quả giúp bạn nâng cao năng lực làm việc và học tập. Trên đây, GOBRANDING đã tổng hợp tất tần tật các loại hình và cách vẽ sơ đồ tư duy đẹp đơn giản. Hãy ứng dụng ngay việc sử dụng sơ đồ tư duy vào cuộc sống và công việc hàng ngày để nó giúp bạn phát huy hết sức sáng tạo và khả năng ghi nhớ của bộ não một cách hiệu quả nhất.
Đẩy mạnh các hoạt động Online Marketing là giải pháp giúp doanh nghiệp tăng doanh thu hiệu quả!
