Nhà văn Nam Cao (1917 -1951) là một nhà văn Việt Nam hiện thực lớn, một nhà nhân đạo chủ nghĩa lớn tiêu biểu nhất thế kỷ 20. Ông cũng được coi là người có nhiều đóng góp quan trọng đối với việc hoàn thiện truyện ngắn và tiểu thuyết Việt Nam ở nửa đầu thế kỷ 20.
Nhân kỷ niệm 70 năm ngày ra đời truyện ngắn Chí Phèo (2/1941 – 2/2011) và 60 năm ngày nhà văn Nam Cao hy sinh (28/11/1951 – 28/11/2011), chúng tôi xin giới thiệu với bạn đọc chùm thơ của tác giả Nguyễn Duy Xuân về các nhân vật trong truyện ngắn nổi tiếng Chí Phèo của nhà văn Nam Cao.
Chí Phèo
Cái lò gạch cũ còn đây
Đâu rồi anh Chí cuồng say một thời?
Sinh ra chẳng được làm người
Thân tàn ma dại giữa đời nhiễu nhương
Chỉ vì lão bá ghen tuông
Biến anh thành kẻ ngông cuồng, khổ sai
Mặt mày ngang dọc vết chai
Cả làng Vũ Đại còn ai dám gần?
***
Đêm nay gió mát, trăng ngân
Tàu chuối ưỡn ngực hứng tình sông êm
Có cô Thị Nở làng bên
Chiều nay kín nước, ngủ quên mất rồi!
Ai hay duyên số tại trời
Bỗng dưng anh lại là người được cho.
***
Chẳng còn say khướt vật vờ
Hồn anh sống lại giấc mơ một thời
Khát khao trở lại làm người
Để anh sống thật cuộc đời của anh
Dở hơi Thị Nở khước tình
Niềm hi vọng bỗng biến thành khổ đau!
***
Thân này biết gửi về đâu
Anh ra đi quyết tìm câu trả lời:
– Ai cho ta được làm người?
Ai xoá sạch vết nhơ đời của ta?
Chỉ còn một cách…Thế là
Thù xưa đã trả, thân ta thôi rồi!
Phút giây hấp hối cuộc đời
Miệng anh ngáp ngáp, nói lời chẳng nên.
***
Cái lò gạch cũ hiện lên
Ngẩn ngơ, Thị Nở liếc nhìn xa xa…
————————————-
Thị Nở ơi!
Đời không ai xấu bằng em
Chẳng ai bất hạnh như em trên đời,
Thế mà em lại hơn người
Dám chơi quỉ dữ, tỏ lời yêu thương!
Em cười tuy chẳng có duyên
Nhưng em lại có trái tim tình đời.
***
Xin chào Thị Nở, em ơi
Trăm năm sau vẫn còn người thương em!
———————————-
Bảy mươi năm Chí Phèo
Bảy mươi năm giữa cuộc đời
Anh là hình mẫu hạng người gớm ghê
Dữ dằn mang tiếng cười chê
Chứ anh vốn gã dân quê hiền lành.
***
Sóng đời xô đẩy thân anh
Cho nên anh phải lưu manh với đời
Nhưng không chết – một phần người
Từ trong sâu thẳm cuộc đời lưu manh
Vẫn còn âm ỉ lòng nhân
Thắp lên hy vọng làm anh canh điền
Chẳng mơ lắm bạc nhiều tiền
Chỉ mong được sống bình yên giữa đời…
***
Bảy mươi năm đã qua rồi
Chuyện xưa… xin được ngỏ lời cùng anh
Dẫu rằng phải kiếp lưu manh
Nhưng anh vẫn đẹp nhân tình Chí ơi!
Chết anh – một kiếp con người
Hoá thành bất tử giữa đời văn chương!
