Những lỗi người mới đầu tư chứng khoán thường mắc phải
Chứng khoán là một lĩnh vực có thể mang đến cho nhà đầu tư lợi nhuận lớn trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên kèm theo đó cũng rất nhiều rủi ro tương ứng với khoản lợi nhuận đó. Thấu hiểu được nỗi lo của các nhà đầu tư non trẻ, thông qua bài viết này, chúng tôi mong muốn chia sẻ một số kinh nghiệm “xương máu” mà bạn cần lưu ý về cách đầu tư chứng khoán an toàn và hiệu quả nhất!
Tổng quan về chứng khoán
Trước khi tìm hiểu cách đầu tư chứng khoán hiệu quả, bạn cần có nền tảng kiến thức về chứng khoán. Vậy chứng khoán và đầu tư chứng khoán là gì? Các nhà đầu tư chứng khoán được phân loại như thế nào?
Chứng khoán là gì?
Chứng khoán là một chứng từ xác nhận quyền sở hữu và lợi ích hợp pháp của người nắm giữ đối với một phần vốn hay tài sản của tổ chức/ doanh nghiệp phát hành chứng khoán.
Có 3 loại chứng khoán phổ biến nhất hiện nay, bao gồm: chứng khoán vốn (cổ phiếu), chứng khoán nợ (trái phiếu) và chứng khoán phái sinh. Trong đó, cổ phiếu là loại chứng khoán phổ biến nhất trên thị trường. Chứng khoán có các đặc điểm bao gồm tính thanh khoản cao, tính sinh lời và tính rủi ro.
Đầu tư chứng khoán là gì?
Đầu tư chứng khoán là việc tiến hành các giao dịch mua/ bán, trao đổi, chuyển nhượng chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu, giấy tờ có giá,…) trên thị trường chứng khoán nhằm mục đích sinh lời trong tương lai.
Thị trường chứng khoán bao gồm thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Thị trường sơ cấp là nơi đầu tiên mà cổ phiếu, trái phiếu được công ty phát hành để huy động vốn. Thị trường thứ cấp là nơi mà các cổ phiếu/ trái phiếu được mua/ bán, trao đổi lại.
Phân loại nhà đầu tư chứng khoán
Dựa trên chủ thể, các nhà đầu tư chứng khoán được phân loại thành 2 nhóm:
-
Nhà đầu tư cá nhân
-
Nhà đầu tư tổ chức (hay còn gọi là các quỹ đầu tư)
Dựa trên thời hạn đầu tư, ta có phân loại các nhà đầu tư thành 3 nhóm:
-
Nhà đầu tư dài hạn
-
Nhà đầu tư trung hạn
-
Nhà đầu tư ngắn hạn
Dựa trên cách đầu tư chứng khoán, các nhà đầu tư được phân loại thành 2 nhóm:
-
Nhà đầu tư chuyên nghiệp
-
Nhà đầu tư nghiệp dư
Đọc bảng giá chứng khoán như thế nào?
Bảng giá chứng khoán cung cấp các thông tin về mức giá niêm yết và khối lượng giao dịch của các mã chứng khoán. Đồng thời bảng giá cũng cho biết các chỉ số đối với từng mã chứng khoán. Từ đó, giúp nhà đầu tư xây dựng chiến lược và cách đầu tư chứng khoán hiệu quả.
Trên bảng giá chứng khoán, nhà đầu tư sẽ thấy các con số với màu sắc khác nhau, biểu tượng cho các mức giá và sự biến động của thị trường chứng khoán.
Cụ thể:
-
Màu vàng: giá tham chiếu.
-
Màu tím: giá trần.
-
Màu xanh ngọc bích: giá sàn.
-
Màu xanh lá: giá khớp lệnh (trong trường hợp cao hơn mức giá tham chiếu).
-
Màu đỏ: giá khớp lệnh (trong trường hợp thấp hơn mức giá tham chiếu).
-
Khi chứng khoán đang được giao dịch thì bảng giá sẽ xuất hiện chớp nháy liên tục
Trong đó, mức giá trần là mức giá cao nhất mà cổ phiếu được phép giao dịch trong phiên giao dịch hôm đó. Ngược lại, mức giá sàn là mức giá thấp nhất cho phép nhà đầu tư được mua/ bán trong phiên giao dịch. Tùy vào từng sàn HSX hay HNX mà giá cổ phiếu giao dịch trên thị trường giao động giữa mức giá trần và giá sàn với biên độ 7% hoặc 10% so với giá tham chiếu.
Ngoài thông tin về mức giá và khối lượng giao dịch, bảng giá chứng khoán còn đem lại cho nhà đầu tư cách đầu tư chứng khoán và cái nhìn tổng quan toàn bộ diễn biến giao dịch trên thị trường. Cụ thể thị trường đang tăng hay giảm, tổng khối lượng giao dịch là bao nhiêu, giá giao dịch gần nhất trong phiên,…
Nguyên tắc đầu tư chứng khoán thành công
Trong các cách đầu tư chứng khoán, nguyên tắc và chiến lược là hai yếu tố quan trọng hàng đầu. Có 4 nguyên tắc chính mà các nhà đầu tư cần nắm vững và tuân thủ thực hiện.
Lựa chọn sàn giao dịch chứng khoán
Hiện nay, thị trường chứng khoán Việt Nam đang hoạt động rất sôi nổi với tốc độ phát triển nhanh chóng. Số lượng sàn giao dịch chứng khoán tại Việt Nam cũng ngày càng gia tăng, vì vậy, bạn cần lựa chọn được một sàn giao dịch an toàn để tiến hành các giao dịch chứng khoán của mình.
3 sàn chứng khoán chính thức và có uy tín nhất tại Việt Nam bao gồm: Sàn giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HOSE), Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), và Sàn UPCOM. Đây là 3 sàn giao dịch lớn nhất, có nhiều mã cổ phiếu nhất và nhiều nhà đầu tư nhất. Đối với mỗi sàn giao dịch, nhà đầu tư có thể xây dựng các cách đầu tư chứng khoán khác nhau.
Sàn HOSE và HNX chỉ dành cho giao dịch các loại chứng khoán của các công ty đã được niêm yết trên thị trường. Cổ phiếu, trái phiếu được giao dịch trên sàn HOSE và HNX có độ an toàn cao, uy tín tốt. Bởi các công ty khi muốn niêm yết và đưa chứng khoán của mình lên sàn HOSE hay HNX đều phải đảm bảo đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn vô cùng khắt khe.
Đối với sàn UPCOM: là sàn giao dịch online, chuyên giao dịch các cổ phiếu, trái phiếu chưa đủ điều kiện niêm yết trên sàn HOSE hay HNX. Vì vậy, số lượng chứng khoán được giao dịch trên thị trường này cũng vô cùng lớn. Hơn nữa, sàn UPCOM được quản lý bởi Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội nên có độ an toàn cao, đáng tin cậy.
Ngoài 3 sàn giao dịch trên, các nhà đầu tư cũng có thể lựa chọn giao dịch thông qua các công ty chứng khoán. Tiêu biểu trong số đó có: Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam, công ty chứng khoán SSI, FPT, Vndirect, BSC, VPS,…
Cách chọn chứng khoán tốt để đầu tư
Để biết cách đầu tư chứng khoán khôn ngoan, nhà đầu tư cần chọn được những danh mục chứng khoán tốt. Như vậy, để đầu tư thành công nhà đầu tư cần biết định giá cổ phiếu – tức là xác định giá trị thực của một cổ phiếu thay vì chỉ dựa trên mức giá giao dịch. Hai phương pháp định giá chứng khoán phổ biến nhất hiện nay là: Định giá dựa trên tỷ lệ và Định giá dựa trên giá trị nội tại. Cụ thể:
-
Định giá dựa trên tỷ lệ: tức là so sánh giữa giá thị trường của cổ phiếu với thu nhập trên mỗi cổ phiếu.
-
Định giá dựa trên giá trị nội tại: Thông thường giá trị thực của cổ phiếu thường cao hơn hoặc thấp hơn so với mức giá thị trường. Việc định giá dựa trên giá trị nội tại đòi hỏi có rất nhiều thông tin về thị trường, doanh nghiệp, các dự đoán về dòng tiền, doanh thu, lợi nhuận, lịch sử giá,…
Thứ nhất, nhà đầu tư cần nghiên cứu thị trường thông qua báo cáo tài chính, báo cáo thường niên, bản cáo bạch của các doanh nghiệp. Dựa trên báo cáo tài chính hàng quý, hàng năm của doanh nghiệp, các nhà đầu tư sẽ nắm được các thông tin về: nguồn vốn, dòng tiền, mức tăng trưởng về doanh thu và lợi nhuận, nợ vay,… Từ đó, nhà đầu tư sẽ có cơ sở để đưa ra quyết định lựa chọn mã cổ phiếu tốt nhất để đầu tư.
Nhà đầu tư cũng có thể phân tích các số liệu trên bảng giá và đồ thị điện tử của các mã chứng khoán để quyết định lựa chọn loại cổ phiếu và khối lượng giao dịch phù hợp.
Thứ hai, “đừng bao giờ bỏ trứng vào một rổ”. Nhà đầu tư nên đa dạng danh mục đầu tư của mình thay vì gói gọn trong một loại chứng khoán hoặc cổ phiếu của một doanh nghiệp. Cách đầu tư chứng khoán tốt nhất là phân chia số vốn của mình để mua nhiều mã chứng khoán của nhiều công ty khác nhau. Điều này giúp phòng ngừa rủi ro khi một công ty làm ăn thua lỗ dẫn đến giá cổ phiếu giảm, khi đó, bạn vẫn có những mã cổ phiếu khác để bù đắp thiệt hại này.
Thứ ba, nên lựa chọn cổ phiếu, trái phiếu của các doanh nghiệp uy tín, có vị thế dẫn đầu trong ngành, doanh nghiệp có các báo cáo tài chính rõ ràng, trả cổ tức đều đặn cho cổ đông.
Khi nào nên bán cổ phiếu?
Có hai trường hợp nhà đầu tư sẽ thực hiện bán cổ phiếu. Đầu tiên, khi giá tăng liên tục và có lãi, đồng thời các chuyên gia dự đoán thị trường đang đạt tới đỉnh và giá có thể sẽ bắt đầu giảm trong một vài ngày tới.
Trường hợp 2 là thị trường có xu hướng downtrend, giảm mạnh liên tục trong nhiều tháng và có xu hướng tiếp tục giảm. Khi đó, nhà đầu tư nên cân nhắc bán để cắt lỗ, tránh rủi ro và mất trắng.
Ngoài ra, thị trường chứng khoán Việt Nam chịu ảnh hưởng rất lớn bởi thị trường nước ngoài. Cách đầu tư chứng khoán khôn ngoan là quan sát động thái của các nhà đầu tư nước ngoài. Nếu cổ phiếu mà bạn đang nắm giữ được nhà đầu tư nước ngoài liên tục bán ra, với khối lượng đáng kể thì đây có thể là một dấu hiệu xấu. Khi đó, bạn nên thận trọng và ra quyết định bán hợp lý để tránh rủi ro.
Khi nào nên mua vào cổ phiếu?
Việc đặt lệnh mua vào cổ phiếu có thể dựa trên việc so sánh giữa lợi nhuận và rủi ro. Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần đầu tư dựa trên giá trị của chứng khoán, bằng cách mua vào các chứng khoán mà ở thời điểm hiện tại đang bị định giá thấp. Sau một thời gian, thị trường nhận thấy giá trị của các chứng khoán này cao hơn, khi đó, mức giá chứng khoán nhà đầu tư đang nắm giữ chắc chắn sẽ tăng.
Tương tự như việc bán ra cổ phiếu, bạn cũng nên quan sát động thái của các nhà đầu tư nước ngoài khi quyết định mua vào cổ phiếu. Nếu mã cổ phiếu mà bạn đang quan tâm được nhà đầu tư nước ngoài mua vào liên tục trong nhiều ngày với khối lượng lớn thì đây là một dấu hiệu tích cực.
Người mới đầu tư chứng khoán cần chuẩn bị gì?
Đối với người mới học cách đầu tư chứng khoán, giai đoạn đầu khi mới tham gia vào thị trường là vô cùng quan trọng. Vì vậy, trước khi đầu tư thực sự, bạn cần có kiến thức về thị trường, rèn luyện kỹ năng, chuẩn bị vốn đầu tư và dành thật nhiều thời gian học đầu tư chứng khoán.
Kiến thức về thị trường chứng khoán
Kiến thức về thị trường được coi là nền tảng khi đầu tư chứng khoán. Cụ thể, nhà đầu tư cần tìm hiểu các kiến thức về các biến động, xu hướng thị trường; thông tin về các mã cổ phiếu/ trái phiếu mà mình quan tâm; thông tin về doanh nghiệp, đặc biệt biết cách đọc và phân tích các báo cáo tài chính của doanh nghiệp có cổ phiếu mà bạn qua tâm,…
Kỹ năng đầu tư chứng khoán
Nắm vững kiến thức về thị trường mới chỉ đảm bảo 50% sự thành công, 50% còn lại phụ thuộc vào các kỹ năng về cách đầu tư chứng khoán mà nhà đầu tư nắm giữ khi tham gia vào thị trường. Các kỹ năng nhà đầu tư cần rèn luyện bao gồm: kỹ năng ra quyết định giao dịch, kỹ năng quản trị cảm xúc, kỹ năng phán đoán, kỹ năng kiểm soát vốn đầu tư, kỹ năng tái đầu tư hiệu quả,…
Vốn tham gia đầu tư chứng khoán
Thị trường chứng khoán không quy định một số vốn cụ thể khi bạn tham gia đầu tư. Số vốn nhà đầu tư cần chuẩn bị phụ thuộc vào giá của cổ phiếu/ trái phiếu mà bạn muốn mua và bạn muốn mua với số lượng bao nhiêu.
Thông thường số lượng cổ phiếu/ trái phiếu mà nhà đầu tư có thể mua mỗi lần sẽ được chia thành từng lô, bao gồm lô lẻ và lô chẵn. Bắt đầu từ năm 2021, trên cả ba sàn HNX, HSX và UPCoM đều được quy định đồng bộ ở mức 100 đơn vị. Có thể hiểu, mức khớp lệnh cổ phiếu ít nhất là 100 và là bội số của 100.
Thời gian để học và đầu tư chứng khoán
Nếu như bạn là nhà đầu tư có kiến thức về lĩnh vực tài chính thì bạn đã có nền tảng vững vàng để học cách đầu tư chứng khoán. Do đó thời gian học sẽ rất nhanh, bạn thậm chí nên thực hiện đầu tư ngay để tích lũy kinh nghiệm thực chiến trên thị trường.
Đối với những nhà đầu tư hoàn toàn mới, bạn cần thời gian học các kiến thức về thị trường, các kỹ năng cần thiết khi giao dịch chứng khoán, kỹ năng phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật,…. Đồng thời, việc học cần đi đôi với thực hành. Bạn có thể dành ra một số vốn nhỏ để làm quen với thị trường.
Hướng dẫn đầu tư chứng khoán với quy trình 3 bước đơn giản
Dưới đây là quy trình 3 bước đơn giản bạn cần thực hiện để tham gia vào thị trường và tiến hành đầu tư chứng khoán:
Bước 1: Mở tài khoản chứng khoán
Để được phép tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư cần tiến hành mở tài khoản chứng khoán. Có hai cách mở tài khoản. Bạn có thể mở tài khoản trực tiếp tại các sở giao dịch/ sàn giao dịch chứng khoán. Hoặc bạn có thể mở tài khoản chứng khoán online với các thủ tục nhanh gọn, tiết kiệm thời gian hơn. Mở tài khoản chứng khoán tại Yuanta ngay!
Chưa đầy 5 phút để mở tài khoản chứng khoán miễn phí tại Yuanta, với mức phí giao dịch thấp nhất thị trường
Mở tài khoản ngayGO
Bước 2: Nạp tiền vào tài khoản chứng khoán
Sau khi đăng ký mở tài khoản xong, bạn cần nạp tiền vào tài khoản để thực hiện kích hoạt. Hiện nay, chưa có quy định về số tiền tối thiểu cần nạp, tuy nhiên, để tiến hành các giao dịch mua/ bán, nhà đầu tư cần nạp số tiền tương ứng với đơn giá cổ phiếu nhân với số lượng cổ phiếu trong mỗi lô tối thiểu.
Bước 3: Đặt lệnh “mua/bán” cổ phiếu
Nhà đầu tư có thể tới các sàn giao dịch và nhờ giao dịch viên tiến hành đặt lệnh giúp. Nhà đầu tư cũng có thể tự đặt lệnh thông qua các phần mềm giao dịch chứng khoán online.
Khi đặt lệnh mua, nhà đầu tư cần nhập mã cổ phiếu, chọn số lượng cổ phiếu cần mua và nhấn nút “xác nhận”.
Khi đặt lệnh bán, nhà đầu tư cần lựa chọn số lượng và mức giá cổ phiếu muốn bán, sau đó nhấn nút “xác nhận”.
Những lỗi người mới đầu tư chứng khoán thường mắc phải
Các nhà đầu tư mới tham gia thị trường thường mắc phải các lỗi dẫn đến đầu tư không hiệu quả, thậm chí thua lỗ. Lỗi đầu tiên nghiêm trọng nhất chính là đầu tư không có chiến lược.
Chiến lược là kim chỉ nam, hệ thống các chiến thuật và cách đầu tư chứng khoán giúp nhà đầu tư đi đúng hướng, ra các quyết định đúng đắn. Khi không có chiến lược thì nhà đầu tư chắc chắn rất dễ sa vào các bẫy trong thị trường.
Một số lỗi khác các nhà đầu tư cần chú ý để tránh mắc phải là: thiếu kiến thức, tâm lý chủ quan, tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ), tâm lý đầu tư theo số đông, không biết quản lý vốn, không giới hạn điểm dừng,…
Có nên đầu tư chứng khoán thời điểm này không?
Ở thời điểm hiện tại khi đại dịch Covid-19 vẫn còn diễn biến hết sức phức tạp, đồng thời chiến tranh Nga – Ukraine đang diễn ra hết sức căng thẳng, thêm vào đó là tình sự bất ổn về chính trị trên thế giới, giá xăng dầu đang leo thang,… Diễn biến thị trường hiện tại khiến nhiều nhà đầu tư có tâm lý rụt rè không biết liệu có nên đầu tư vào thị trường chứng khoán ở thời điểm hiện tại.
Thực tế, thị trường chứng khoán Việt Nam đang có dấu hiệu khởi sắc và hồi phục sau đại dịch. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài đang rót tiền vào thị trường chứng khoán Việt Nam bởi họ nhận thấy đây là một thị trường vô cùng an toàn và rất giàu tiềm năng.
Hơn thế, ở thời điểm hiện tại, đầu tư chứng khoán sẽ đem lại cho bạn nguồn thu nhập thụ động để bù đắp cho các khoản thu nhập bị giảm sút do đại dịch. Bạn có thể cân nhắc giữa cách đầu tư chứng khoán ngắn hạn hoặc dài hạn. Việc đầu tư chứng khoán ngắn hạn sẽ mang lại lợi nhuận cao hơn nhưng đồng thời mức độ rủi ro cũng lớn hơn. Ngược lại, đầu tư dài hạn tuy sinh lời thấp hơn nhưng cũng đảm bảo ít rủi ro hơn.
Thông qua những chia sẻ từ các chuyên gia về cách đầu tư chứng khoán an toàn và hiệu quả, chúng tôi hy vọng có thể đem đến cho các nhà đầu tư mới những kinh nghiệm thực chiến trên thị trường chứng khoán Việt Nam đầy biến động. Nắm vững cách đầu tư chứng khoán sẽ giúp các nhà đầu tư xây dựng được chiến lược dài hạn, tránh được rủi ro và thu được lợi nhuận lớn.
Miễn trừ trách nhiệm: Bài viết trên do các chuyên gia hợp tác với Yuanta Việt Nam tổng hợp và biên soạn, tuy nhiên chỉ mang tính tham khảo cũng như không đại diện hoàn toàn cho quan điểm của Công ty Chứng Khoán Yuanta Việt Nam. Quý nhà đầu tư cân nhắc trước khi sử dụng thông tin này để ra quyết định đầu tư cũng như luôn tham khảo nhiều thông tin theo thời gian thực từ nhiều nguồn đa dạng. Chúc quý khách đầu tư thành công!
