Batman và Riddler của “The Batman” tuy đại diện cho hai phe chính – tà vẫn chia sẻ nhiều điểm tương đồng.
*Lưu ý: Bài viết tiết lộ tình tiết của phim The Batman.
Trong The Batman, nhân vật siêu anh hùng do Robert Pattinson thủ vai đã bắt tay điều tra một vụ giết người hàng loạt nhắm vào giới tinh hoa của thành phố Gotham. Tại hiện trường mỗi án mạng, tên hung thủ tự xưng Riddler (Paul Dano) luôn gửi cho Batman các manh mối, cũng là lời thách thức ẩn sau những câu đố mẹo.
Cuộc điều tra của Batman nhanh chóng kéo gần khoảng cách giữa anh và kẻ giết người nguy hiểm. Nhưng vị siêu anh hùng không ngờ đằng sau lớp mặt nạ sát nhân liên hoàn là gã đàn ông đã bị sự suy đồi của Gotham hủy hoại. Gã lớn lên trong mất mát và hận thù, muốn những kẻ làm mình tổn thương phải trả giá.
Xuyên suốt The Batman, vị quái hiệp trẻ tuổi truy đuổi Riddler, vạch rõ lằn ranh thiện ác giữa mình và gã. Nhưng sự tương đồng không thể phủ nhận giữa hai nhân vật đôi lúc mang đến ấn tượng như thể Batman đang đuổi theo cái bóng của chính mình – một phiên bản đen tối và méo mó hơn.
Những kẻ đeo mặt nạ rình mò trong bóng tối
Trong cảnh mở đầu The Batman, khán giả được quan sát một gia đình hạnh phúc thông qua ống nhòm của kẻ rình mò. Cảnh phim khiến người xem phân vân, bởi không biết mình đang quan sát qua con mắt của ai, và thứ họ thấy là gì: Một tên bám đuôi đang theo dõi gia đình Wayne? Batman đang theo dõi đối tượng nghi vấn?
Băn khoăn được làm sáng tỏ khi chân tướng kẻ theo dõi được tiết lộ – Riddler. Gã đang âm thầm theo dõi con mồi, chờ đợi cơ hội tiếp cận nạn nhân và ra tay sát hại. Đây là chiến thuật của Riddler xuyên suốt bộ phim – âm thầm theo dõi và tấn công bất ngờ.
Riddler không phải kẻ rình mò duy nhất xuyên suốt The Batman. Ở hồi hai, khi Batman nghi ngờ thân thế của Selina Kyle (Zoë Kravitz), anh cũng âm thầm bám theo cô về nhà riêng. Tương tự Riddler ở đầu phim, vị quái hiệp cũng náu mình trong tòa nhà đối diện, quan sát nhất cử nhất động trong căn hộ của Miêu nữ bằng ống nhòm.
Riddler là một trong những kẻ phản diện với số phận bi thảm, sinh ra từ bóng tối của Gotham.
Bóng đêm của thành phố Gotham, nơi lương dân lầm than và kẻ xấu lộng hành, chính là sân khấu của Batman và Riddler. Cả hai là những kẻ che giấu danh tính sau lớp mặt nạ, chọn cuộc chiến chống lại sự bất công làm kim chỉ nam. Họ đều nhắm vào những đối tượng bản thân đánh giá là ngọn nguồn tội ác đang hoành hành tại thành phố này.
Batman là cái tên khiến những kẻ tội phạm sống dưới đáy xã hội phải kinh sợ. Ngược lại, Riddler làm giới tội phạm cổ cồn của Gotham mất ăn mất ngủ. Mỗi người đều hành động với niềm tin bản thân đang phụng sự công lý, thanh tẩy thành phố này. Nhưng trên thực tế, những gì họ làm chỉ để dỗ yên nỗi bất an và mất mát của chính mình.
Riddler cuồng loạn, trở nên ám ảnh với suy nghĩ nạn tham nhũng ở Gotham đã khiến đời mình khốn cùng, trong khi Batman căm hận một tên đầu đường xó chợ đã sát hại cha mẹ mình. Gã giết người hàng loạt cần một lý do để trừng phạt đám người giàu tham lam, trong khi Batman muốn tìm cớ để trừng phạt những kẻ tha hóa sống dưới đáy xã hội.
Họ đều lạc lối trong bi kịch cá nhân, nhưng không ngừng che giấu nó bằng lớp vỏ đạo đức xã hội. Một tra tấn và giết hại những ai khiến mình tổn thương, một trừng phạt bọn tội phạm có cùng gốc gác với kẻ thù sát hại bố mẹ. Cả hai hành vi đều có thể lấp liếm bằng mục đích “trừ gian diệt bạo”. May mắn, khi tác phẩm khép lại, Batman đã giác ngộ. Vị siêu anh hùng hiểu rằng sứ mệnh của anh là chiến đấu vì mọi người chứ không phải thỏa mãn bản thân mình.
Bản chất một chú bé mắc kẹt trong quá khứ đau thương của Riddler và Batman còn được thể hiện ở bức chân dung hai nhân vật khoe ra khi chiếc mặt nạ được gỡ xuống. Ngay chiếc mặt nạ ấy cũng phản ánh rõ xuất thân của hai nhân vật. Mặt nạ, áo choàng và bộ giáp của Batman chỉn chu và tối tân vì anh là thiếu gia nhà tài phiệt. Ngược lại, bộ đồ của Riddler thô sơ, luộm thuộm và đáng sợ vì anh ta không đủ tiền cho những thứ cao cấp hơn. Câu chuyện tương tự cũng xảy đến với Catwoman. Mặt nạ của nàng chỉ là một chiếc mũ len được khoét lỗ.
Đằng sau chiếc mặt nạ của Batman là một thanh niên lầm lì, xa cách. Bruce Wayne của Pattinson được người hâm mộ ví von là “thiếu niên u sầu” (emo teen) vì bộ dạng lờ đờ, đầu bù tóc rối, mắt thâm quầng thiếu ngủ và tẩy trang qua loa. Edward Nashton tóc tai gọn gàng, mặt mày sáng sủa nếu không muốn nói còn phảng phất nét ngây thơ tựa đứa bé lên 10.
Giống toàn thành phố Gotham coi Bruce Wayne là tay công tử bột, nhìn Nashton, chẳng ai nghĩ gã có thể là Riddler. Không nhân dạng nào trong số này thuộc về một người đàn ông trưởng thành.
Mối nghiệt duyên giữa Riddler và Batman
Trong The Batman, sinh thời, Thomas Wayne từng tranh cử cho chức thị trưởng Gotham. Chiến dịch của ông gắn liền với lời hứa nếu thắng cử, nhà Wayne sẽ thành lập một quỹ từ thiện trị giá 1 tỷ USD để chăm lo cho phúc lợi của trẻ mồ côi. Nhưng mộng lớn không thành bởi ông và vợ đã bị sát hại.
Cái chết của vợ chồng Thomas Wayne đặt dấu chấm hết cho tương lai những đứa trẻ bơ vơ không cha không mẹ ở Gotham. Quỹ từ thiện trở thành miếng mồi cho giới chóp bu và trùm tội phạm xâu xé. Không ai còn nhớ những đứa trẻ mồ côi – nguyên nhân mà cái quỹ ấy ra đời.
Ở điểm này, chính cái chết của Thomas Wayne đã kết nối cuộc đời Bruce và Edward. Nó khơi dậy sự căm thù với giới tội phạm trong trái tim non nớt của Bruce Wayne, đồng thời dập tắt hy vọng và niềm tin vào cuộc sống trong Edward Nashton. Sau sự ra đi ấy, một anh hùng và một ác nhân đã cùng nhau ra đời.
Hành trình của Batman trong bộ phim chính là con đường vượt qua bóng đen quá khứ và trở thành người siêu anh hùng mà Gotham đang cần.
Bruce Wayne mất cha mẹ, nhưng cậu trở thành người thừa kế duy nhất khối tài sản lên đến hàng tỷ USD. Đời cậu chưa một ngày trải qua cảnh đói ăn thiếu mặc – thứ đã trở thành hiện thực duy nhất của Edward Nashton và bạn bè. Chính sự khác biệt này đã tác động lên cuộc đời hai đứa trẻ, biến chúng thành Batman và Riddler như ta đã biết. Nó cũng giải thích tại sao Edward Nashton lại dồn sự căm hờn lên đầu Bruce Wayne.
Ở tuổi trưởng thành, Bruce có trong tay mọi lợi thế – từ quyền lực tới tài chính – để mang đến đổi thay cho Gotham, tiếp nối lý tưởng của người cha yểu mệnh. Nhưng thay vì đấu tranh để mang đến một tương lai chung tốt đẹp hơn, Bruce chìm vào nỗi đau riêng, biến mất mát thành cơn giận và trút cơn giận ấy vào bóng đêm của Gotham. Giữa đại cục và cá nhân, vị quái hiệp đã lựa chọn vế thứ hai.
Việc Bruce Wayne không làm gì để giúp những đứa trẻ mồ côi đang chật vật tìm cách sinh tồn qua ngày đã đẩy nỗi thất vọng của Edward Nashton lên đến cùng cực. Chính vì thế, Riddler lựa chọn Bruce Wayne làm một trong các mục tiêu của mình. Gã trừng phạt chàng thiếu gia vì anh đã không hoàn thành lời hứa mà cha mình từng khởi xướng.
Trong The Batman, Riddler thừa nhận chính Batman là người đã truyền cảm hứng để gã xây dựng nên nhân vật tên giết người hàng loạt. Batman đã giúp hắn mở mắt, rằng những gì người ta cần chỉ là một chiếc mặt nạ và năng lực lan tỏa nỗi sợ hãi để châm ngòi cho sự thay đổi trên quy mô lớn ở Gotham.
Riddler không chỉ là một tên khủng bố, sát nhân liên hoàn. Gã còn là một streamer với tập khán giả cuồng tín. Chính những người này đã trở thành đội quân bản sao, giúp Riddler lan tỏa tư tưởng phải diệt trừ bè lũ tham ô giàu có trong thành phố này. Đoàn quân hóa trang thành Riddler đã trở thành những kẻ khủng bố thực thụ.
Cũng trong hồi ba, một lần nữa, Batman được chứng kiến những ảnh hưởng tiêu cực mà mình vô tình gây ra với Gotham. Đây cũng là một trong những lý do khiến anh thay đổi. Khi cảnh sát hỏi một trong những tay súng cải trang thành Riddler gã là ai, người này trả lời: “Sự báo thù”. “Sự báo thù” cũng chính là lời hồi đáp Batman sử dụng mỗi khi bọn tội phạm hỏi thân thế vị quái hiệp.
