Làm người có những điều không dễ, khi gặp khó khăn hay mâu thuẫn, cần phải xử lý sao mới hợp tình hợp lý, mới không làm tổn hại đến mình và người khác. Sau đây là 10 điều lĩnh hội của cổ nhân đã đúc kết để lại có giá trị sâu sắc về đạo lý làm người.
Tinh hoa tư tưởng của cổ nhân thực ra được ẩn giấu trong nhân gian. Bởi vì, nhiều câu chuyện trải qua sự chọn lọc của thời đại, sẽ lưu lại những thứ gần gũi với cuộc sống nhất, phù hợp với kinh nghiệm của nhiều người nhất.
Những kinh nghiệm tồn tại từ ngàn năm trước được kế thừa cho đến ngày nay, chắc chắn hàm chứa đạo lý mà cổ nhân muốn tất cả mọi người đều được biết tới, cho dù chưa chắc đã thẩm thấu vào tâm bạn, nhưng ít nhất sẽ đem đến cho bạn chút thưởng thức nhỏ nhỏ, hay chút suy ngẫm.
Cùng nhau xem sự lĩnh hội của người xưa có những gì, tin rằng, khi đọc xong những đạo lý nhân gian này, chắc chắn sẽ khiến bạn cảm thấy như đạt được điều gì đó quý báu.
-
“Tùng tiền tác quá sự, một hưng nhất tề lai”. Câu này ý chỉ rằng: những chuyện xấu xa, không chính đáng đã làm trước đây, đến khi thất bại mạt vận, thì từng chuyện một sẽ bị xử lý rạch ròi.
-
“Dụng tâm kế giảo ban ban thác, thối bộ tư lượng sự sự khoan”, ý rằng dụng tâm tính toán đều sai, khi lùi một bước sẽ suy nghĩ thấu đáo hơn. Khi chúng ta mưu mô tính toán, hay so đo với người khác, thường hay mắc phải sai lầm; nếu như chúng ta biết nhường nhịn lùi một bước để suy nghĩ, xem xét, thì mọi con đường đều trở nên rộng rãi thênh thang.
-
“Thô liễu bá cơ tế liễu đẩu, thế thượng thùy kiến nam nhi xú”. Câu này nguồn gốc từ cuộc đối thoại giữa Trư Bát Giới và Đường Tăng trong “Tây du kí”.
Câu đầu tiên là chỉ một dụng cụ mà người xưa đan thành; người xưa thường sử dụng cành liễu, những cành liễu thô ráp, to lớn thường đường sử dụng kết thành gầu xúc, những cành mảnh mai có thể bện thành đấu đựng rượu, vậy nên dù rằng cành liễu to lớn hay mảnh mai, đối với người chế tạo dụng cụ đều như nhau, vì nó đều có thể có chức năng chế tạo thành dụng cụ. Cành liễu thô ráp cũng có thể ám chỉ người đàn ông thô kệch.
Vì vậy kết hợp hai câu nói, đại ý là: cành liễu dù thô ráp hay mỏng manh đều có thể làm ra các dụng cụ, vậy thì đàn ông dù đẹp hay xấu đều giống nhau, đều là một người đàn ông, hà tất phải chê bai dung mạo xấu xí.
-
“Dị trướng dị thoái sơn khê thủy, dị phản dị phú tiểu nhân tâm”, ý rằng dòng nước suối có thể lên xuống theo mùa, lòng kẻ tiểu nhân có thể dễ dàng tráo trở, thay đổi vô thường.
-
“Nhất khối chuyên đầu thế bất thành tường, nhất căn mộc đầu cái bất thành phòng”. Câu này hàm chỉ mọi thứ tích tiểu thành đại, như vậy có thể tập hợp sức mạnh, tạo ra hiệu quả vô cùng lớn, đạt được mục tiêu. Bởi vì một khối đá không thể gọt đẽo thành bức tường cao, bởi vì một khúc gỗ không thể dựng thành một căn phòng, sức mạnh của đoàn kết thực sự lớn.
-
“Kiến giả dị học giả nan, mạc tương dung dị đắc, tiện tác đẳng nhàn khán”. Ba câu này nghĩa là: nếu chỉ đứng bên cạnh nhìn thì sẽ thấy dễ dàng, nhưng tự bản thân đi học hay làm, mới nhận ra rằng trên thực tế là vô cùng khó khăn, vì vậy đối với những thứ có được dễ dàng, đừng vì thế mà rẻ rúng xem thường.
-
“Hàn thiên ẩm lãnh thủy, điểm điểm ký tâm đầu”. Trong thời tiết lạnh lẽo mà uống nước lạnh, từng giọt từng giọt đều sẽ khắc sâu trong tâm trí, câu nói bỏ lửng này ám chỉ không thể quên được những khó khăn trắc trở trong quá khứ.
-
“Phú nhân tư lai niên, cùng nhân tưởng nhãn tiền”. Câu này nói lên sự khác biệt giữa người có tiền và kẻ khốn cùng: Người giàu có có thể suy xét, vạch kế hoạch tương lai; người nghèo khổ chỉ có thể lo cơm ăn áo mặc trước mắt, chẳng thừa thời gian tâm tưởng và mà nghĩ đến ngày sau.
-
“Ninh khả chính nhi bất túc, bất khả tà nhi hữu dư”. Hai câu này giải thích cho sự chính nghĩa khi đối diện với mọi việc: thà rằng làm một người nghèo khổ nhưng đi con đường đúng đắn, chứ không thể làm một người giàu có mà bất chính.
-
“Dữ nhân bất hòa, khuyến nhân dưỡng nga, dữ nhân bất mục, khuyến nhân giá ốc”. Câu nói này được trích từ “Tăng quảng hiền văn”. Tuy rằng về mặt chữ nghĩa câu này ám chỉ rằng: Bất hòa với người khác, khuyên người ta nuôi ngỗng; không hài hòa với người khác, thì khuyên họ dựng nhà.
Nhưng ‘ngỗng’ và ‘nhà cửa’ thật ra còn ẩn chứa một lớp nghĩa sâu xa hơn: ngỗng tượng trưng cho tập thể và có thể biết trông coi nhà; còn dựng nhà cửa tượng trưng cho việc tập hợp sức mạnh mọi người mới đạt được mục tiêu, hơn nữa chủ nhân ngôi nhà sau khi hoàn tất xây dựng, còn phải tổ chức tiệc để mời người thân và bạn bè đến chúc mừng. Vì vậy hàm ý của câu nói này là khuyên người ta hướng thiện, hóa giải hiềm khích, không kết thù hận với mọi người.
>>> Học phương pháp nhìn người “giá ngàn vàng” của cổ nhân
>>> Thuật xử thế đầy trí tuệ của cổ nhân, biến những việc khó khăn thành đơn giản
Tuệ Tâm, theo Secret China
