Trẻ 6 tháng tuổi bắt đầu có nhu cầu dinh dưỡng cao hơn, đồng thời hệ tiêu hóa trẻ đủ khả năng tiêu hóa và hấp thu thức ăn đặc hơn sữa. Vì vậy, đây chính là thời điểm thích hợp để trẻ ăn dặm. Vậy cho bé ăn dặm như thế nào là khoa học và đủ dinh dưỡng dễ hấp thu? Lựa chọn kiểu ăn dặm nào là phù hợp? Cùng tìm hiểu qua bài viết Thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi dưới đây nhé.
1. Ăn dặm là gì? Những điều mẹ cần biết về ăn dặm cho trẻ
Ăn dặm là bước chuyển lớn từ chế độ ăn dạng lỏng (hoàn toàn từ sữa mẹ hoặc sữa công thức) sang chế độ có thức ăn dạng sệt, tới lợn cợn và cuối cùng là dạng miếng.
1.1. Trẻ mấy tháng ăn dặm?
Khoảng thời gian 4 – 6 tháng tuổi là quãng thời gian lý tưởng, được hầu hết các chuyên gia khuyên cha mẹ nên cho trẻ sơ sinh bắt đầu ăn thức ăn đặc. Đặc biệt, 6 tháng tuổi là độ tuổi được khuyến khích cho trẻ chuyển sang ăn dặm vì khi đó trẻ xuất hiện nhu cầu các chất dinh dưỡng bổ sung không trong sữa, chẳng hạn như sắt, kẽm,…
Những dấu hiệu cho thấy con đã sẵn sàng với việc chuyển sang chế độ ăn dặm:
- Trẻ ngồi dậy tốt
- Có thể kiểm soát đầu tốt
- Có thể ngậm thức ăn trong miệng và sẵn sàng nhai
- Có thể bốc thức ăn và đưa vào miệng
- Tò mò vào giờ ăn và muốn ăn chung với người lớn
Nếu bé đã có thể ngồi dậy, kiểm soát tốt vùng đầu và tỏ ra hứng thú trong giờ ăn – Mẹ có thể bắt đầu tập ăn dặm cho trẻ
Ăn dặm quá sớm hay ăn dặm không đúng cách có thể khiến đường ruột của bé gặp nhiều khó khăn. Khi đó, hệ tiêu hóa của con chưa đủ khả năng tiêu hóa, hấp thu tinh bột cũng như các chất dinh dưỡng khác khiến cho con bị khó tiêu, gặp phải các tình trạng rối loạn. Dần dần có thể khiến trẻ sợ ăn, chán ăn, trẻ chậm lớn, không tăng cân và suy dinh dưỡng. Ngoài ra, đối với những trẻ có cơ địa nhạy cảm, ăn dặm sớm có thể khiến trẻ tăng khả năng dị ứng thức ăn.
Rất hiếm khi trẻ sơ sinh sẵn sàng ăn dặm trước 4-6 tháng. Nếu trẻ có dấu hiệu sẵn sàng ăn dặm nhưng chưa được 6 tháng tuổi, hãy đến gặp bác sĩ nhi khoa để được tư vấn kỹ hơn.
1.2. Nguyên tắc khi cho trẻ ăn dặm
Nếu trẻ đã sẵn sàng ăn dặm, mẹ cần trang bị kiến thức và tâm lý kỹ lưỡng để không bị bỡ ngỡ. Trước hết, mẹ cần nắm rõ các nguyên tắc khi cho trẻ ăn dặm dưới đây:
- Cho con ăn và dừng ăn đúng thời điểm: Không nên ép con ăn khi con chưa đói và nên dừng lại nếu con ăn đủ và không có nhu cầu ăn thêm.
- Cho con ăn từ lỏng đến đặc: Trước đây bé chỉ uống sữa mẹ hoặc sữa công thức, có độ lỏng cao nên mẹ cần cho con có thời gian làm quen với loại thức ăn có kết cấu mới này.
- Cho con ăn từ ít đến nhiều: dạ dày của con chưa thể chứa quá nhiều thức ăn và để hệ tiêu hóa không hoạt động quá sức, mẹ không nên ép con ăn quá nhiều ngay từ đầu. Mẹ có thể tăng dần lượng thức ăn theo ngày, theo tuần để hệ tiêu hóa của con kịp thích nghi.
- Cho con ăn đa dạng các loại thức ăn: Để đảm bảo dinh dưỡng, thực đơn ăn dặm cho trẻ 6 tháng tuổi cần cân bằng giữa 4 nhóm thực phẩm: Nhóm Bột đường – Đạm – Chất béo – Vitamin và chất khoáng, cho con phát triển toàn diện.
- Bổ sung lợi khuẩn cho giai đoạn ăn dặm: Ăn dặm là giai đoạn chuyển giao giữa thức ăn rắn và thức ăn lỏng nên rất dễ ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ nhỏ. Tại giai đoạn này, trẻ cần thiết nên bổ sung men vi sinh (lợi khuẩn) để tăng cường khả năng hấp thu và chuyển hóa của trẻ, đồng thời tăng cường hệ thống miễn dịch ruột, loại trừ vi khuẩn gây hại, đảm bảo đường ruột luôn khỏe mạnh.
Ăn dặm nên bắt đầu khi trẻ thật sự sẵn sàng theo nguyên tắc: lỏng đến đặc, ít đến nhiều, đủ thành phần dinh dưỡng
1.3. Phương pháp ăn dặm cho bé phổ biến
Hiện nay có hai phương pháp ăn dặm được các mẹ áp dụng phổ biến nhất: Ăn dặm truyền thống và ăn dặm tự chỉ huy (BLW – Baby Led Weaning). Khó để nói chính xác phương pháp nào là tốt hơn vì mỗi cách ăn đều có ưu và nhược điểm riêng. Cha mẹ có thể kết hợp các phương pháp này để xác định đâu là phương pháp phù hợp nhất cho con.
Ăn dặm tự chỉ huy (BLW – Baby Led Weaning).
Trong phương pháp này, trẻ sơ sinh được khuyến khích tự chủ ăn ngay từ đầu. Cha mẹ đưa cho trẻ những thức ăn mềm, to, có thể cầm/ bốc bằng tay và cho phép trẻ tự khám phá theo cách riêng của chúng.
Ưu điểm
- Khuyến khích việc ăn uống độc lập sớm hơn
- Khi đã ăn no, trẻ sẽ tự dừng lại, về lâu dài trẻ rất ít khi bị thừa cân
- Không cần chế độ nấu riêng biệt, trẻ có thể cùng ăn với người lớn
Nhược điểm
- Có thể phát sinh một số vấn đề như nghẹt thở hay nôn mửa. Tuy nhiên nếu được mẹ chia nhỏ đồ ăn cho bé thích hợp nguy cơ gặp phải là rất thấp.
- Nếu không để ý, mẹ rất khó để biết bé đã ăn bao nhiêu thức ăn.
- Trẻ nghịch ngợm, nô đùa với đồ ăn nên có thể làm vấy bẩn đồ đạc và cả chính trẻ
Ăn dặm tự chỉ huy (BLW) khuyến khích trẻ chủ động lựa chọn thức ăn mà chúng muốn nhưng đòi hỏi cha mẹ cần tìm hiểu và chuẩn bị kỹ đồ ăn để tránh nguy cơ gây nghẹt thở bởi qua trình nhai và nuốt chưa hoàn thiện và thành thạo
Ăn dặm truyền thống
Trong cách tiếp cận này, cha mẹ chuẩn bị sẵn đồ ăn cho trẻ để làm quen thụ động dần dần với thức ăn đặc hơn. Đầu tiên là thức ăn được xay nhuyễn mịn sau đó chuyển dần sang thức ăn nghiền và cắt nhỏ, tiếp đến là những miếng nhỏ.
Ưu điểm:
- Dễ dàng biết được con đã ăn bao nhiêu
- Ít gặp phải vấn đề trẻ làm bẩn hay nghịch ngợm đồ ăn
Nhược điểm:
- Mẹ phải chuẩn bị riêng đồ ăn cho bé và có thể tốn nhiều thời gian
- Khó xác định khi nào con no, dẫn đến việc ép con ăn quá nhiều
- Nếu trẻ quen ăn thức ăn nhuyễn mịn, sẽ gặp khó khăn khi thay đổi sang đồ ăn có kết cấu khác (cơm, thức ăn…)
Với kiểu ăn dặm truyền thống, mẹ chỉ định sẵn thực phẩm cho bé, thông thường bắt đầu từ bột, cháo rây, cháo xay nghiên nhỏ
Ngoài ra, mẹ có thể tham khảo Chế độ ăn dặm kiểu Nhật cho bé.
1.4. Nhóm thực phẩm cần tránh cho bé ăn dặm
Mặc dù điều quan trọng là trẻ phải ăn nhiều loại thực phẩm, nhưng có một số loại thực phẩm nên tránh trong thực đơn ăn dặm bé 6 tháng, bao gồm:
- Mật ong: Mật ong có thể chứa độc tố botulinum (lẫn trong quá trình ong hút phấn hoa làm mật), gây ngộ độc cho trẻ dưới 6 tháng tuổi, gây ảnh hưởng tới thần kinh.
- Trứng chưa nấu chín: Có thể chứa vi khuẩn Salmonella, vào đường ruột làm tổn thương hệ tiêu hóa và thần kinh trẻ.
- Các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng: Sữa chưa tiệt trùng có thể chứa vi khuẩn, ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa còn chưa hoàn thiện của trẻ. Mẹ nên lựa chọn sữa tiệt trùng để đảm bảo an toàn nhất.
- Thực phẩm hoặc đồ uống có đường, muối: Các loại gia vị như đường, muối gây quá tải cho thận, gan do những cơ quan này ở trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh.
- Thực phẩm nguyên hạt: Không cho trẻ sơ sinh và trẻ em dưới 5 tuổi ăn vì trẻ có nguy cơ mắc nghẹn, một số trẻ có thể dị ứng với các loại hạt
- Dầu ăn: Dầu ăn khiến quá trình tiêu hóa thức ăn kéo dài, đồng thời làm giảm co bóp dạ dày đẩy thức ăn xuống ruột non gây đầy bụng, khó tiêu. Mẹ chỉ nên cho bổ sung chất béo cho bé bằng các thực phẩm như quả bơ, các loại thịt, cá…. để trẻ dễ hấp thu các vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, K, E.
- Sữa bò tươi: Mẹ có thể thêm một lượng nhỏ sữa bò tươi vào thức ăn của trẻ. Tuy nhiên mẹ cần chú ý, ít nhất trước khi con được 1 tuổi, không nên được dùng sữa bò như một đồ uống chính hoặc cho uống với số lượng lớn. Mặc dù sữa bò không nguy hiểm nhưng loại sữa này nếu dùng nhiều sẽ làm trẻ khó tiêu hóa hơn (do hàm lượng protein casein cao hơn nhiều protein whey), lượng dinh dưỡng cung cấp cũng không nhiều và nếu dùng lâu dài, trẻ bị phụ thuộc và có nguy cơ gây thiếu máu, tiêu chảy, dị ứng…. Trẻ nên được sử dụng sữa mẹ hoặc các loại sữa công thức phù hợp độ tuổi. Để hiểu rõ hơn, mẹ tham khảo: Trẻ dị ứng đạm sữa bò: Nguyên nhân – Chẩn đoán – Điều trị
Mẹ cần tránh một số loại thực phẩm cho trẻ 6 tháng tuổi: mật ong, trứng chưa nấu chín, sữa chưa tiệt trùng, hạn chế gia vị đường muối, sữa bò,…
2. Thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi
Thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi của Viện Dinh dưỡng trong 7 ngày và theo giờ như sau:
- 6h sáng – Bú mẹ hoặc bú sữa ngoài: 150 ml
- 9h sáng – Cho trẻ ăn bột (hoặc cháo rây) với các công thức khác nhau: Bột thịt lợn, bột thịt gà, bột sữa, bột trứng
- 10h – Bữa phụ, với hoa quả có thể dùng: 1/3 quả chuối, 50g đu đủ chín, 1/3 quả hồng xiêm, 50g xoài
- 11h – Một cữ sữa mẹ/ sữa công thức: 150 ml
- 14h – Cữ bột: Có thể lựa chọn bột sữa, bột thịt lợn, bột thịt gà
- 16h – Nước hoa quả: 100ml
- 18h – Một cữ sữa mẹ/ sữa công thức: 150 ml
- 20h – Một cữ sữa mẹ/ sữa công thức: 150 ml
Cụ thể như sau:
2.1. Công thức nấu bột cho bé 6 tháng ăn dặm
2.1.1. Công thức bột sữa ăn dặm cho trẻ
- 3 thìa sữa bột
- 10gr bột gạo
- Nước rau củ
2.1.2. Công thức bột thịt lợn cho trẻ ăn dặm
- 10gr thịt lợn nạc
- 10gr bột gạo
- Nước rau củ
2.1.3. Công thức Bột thịt gà ăn dặm
- 10gr thịt gà
- 10gr bột gạo
- Nước rau củ
2.1.4. Công thức bột trứng cho bé 6 tháng ăn dặm
- ½ quả trứng (lòng đỏ)
- 10gr bột gạo
- Nước rau củ
Ngoài ra, cha mẹ có thể tham khảo thực đơn ăn dặm cho bé từ 6 tháng theo công thức dưới đây để món ăn của trẻ thêm đa dạng:
- Bột gạo, sữa, bí đỏ
- Súp thịt gà, cà rốt
- Bột gạo, chuối, sữa
- Bột gạo, cá, rau dền
- Bột gạo, thịt heo, cà rốt
- Khoai tây, bông cải, sữa
- Bột gạo, tôm, rau mồng tơi
>>> Mẹ tham khảo: Món ngon cho bé: Bắt mắt, giàu dinh dưỡng tại nhà.
2.2. Chuẩn bị bữa ăn cho trẻ vào buổi chiều
Gợi ý cho mẹ thực đơn bữa ăn cho trẻ vào buổi chiều:
- Bơ trộn sữa
- Bột gạo, tôm, rau ngót
- Bột gạo thịt gà, bông cải
- Bơ, chuối trộn sữa
- Bột gạo, sữa công thức, đậu hà lan
- Bột gạo, trứng
- Bột gạo, chuối, sữa
2.3. Mẫu thực đơn ăn dặm cho bé 6 tháng tuổi theo phương pháp tự chỉ huy
- Rau củ quả luộc/hấp (Cà rốt, su su, đậu, bông cải, khoai lang…) : cắt thành từng khúc nhỏ vừa tay trẻ rồi luộc/hấp đến khi chín nhừ
- Thịt gà luộc: thịt gà sau khi được làm sạch đem luộc/hấp thật nhừ rồi xẻ nhỏ thành từng sợi
- Bơ: cắt quả bơ thành 4 – 6 phần theo chiều dọc để trẻ tự cầm ăn
- Lòng đỏ trứng: chiên hoặc luộc rồi cho bé ăn bằng thìa/dĩa
- Nước hầm xương: cha mẹ nên giúp trẻ ăn món ăn này
- Hoa quả: chuối, việt quất, táo, dâu, bơ….
Trên đây gợi ý một thực đơn đầy đủ, giúp mẹ tự sáng tạo thực đơn đầy đủ dinh dưỡng, bắt mắt và phù hợp với khẩu vị của bé yêu.
>>> Xem thêm bài viết: Các món cháo cho trẻ
3. Lưu ý khi cho trẻ 6 tháng ăn dặm
Trẻ cũng cần thời gian để tập ăn dặm thành thạo. Trong quá trình này, mẹ cần lưu ý:
- Kiên nhẫn với con: Trẻ 6 tháng chưa ý thức được việc phải tập trung ăn, mà sẽ vừa chơi đùa vừa ăn. Chưa kể những lúc trẻ chán ăn, không muốn ăn bất cứ thứ gì hay bày bừa hết đồ ăn mẹ cất công chuẩn bị. Những lúc này mẹ không nên quát mắng trẻ, hãy vừa chơi đùa vừa cho trẻ ăn để tạo thói quen cho trẻ, để trẻ thấy việc ngồi ăn là việc thích thú chứ không phải là “nỗi ám ảnh”.
- Nếu trẻ rối loạn tiêu hóa, hãy bình tĩnh xử lý: Khi chuyển sang 1 chế độ ăn dặm, trẻ dễ gặp phải tình trạng rối loạn tiêu hóa táo bón, tiêu chảy, phân sống, đầy bụng khó tiêu. Lúc này, mẹ nên cân nhắc lại thực đơn cho trẻ, có thể tăng/giảm khẩu phần ăn cho hợp lý chứ không nên từ bỏ việc cho trẻ ăn dặm.
- Bổ sung lợi khuẩn cho trẻ 6 tháng ăn dặm: Bên cạnh một chế độ ăn dặm đa dạng dưỡng chất và phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của trẻ, mẹ nên bổ sung lợi khuẩn, đặc biệt các lợi khuẩn sống gắn đích cho trẻ trong giai đoạn này. Bởi lẽ hệ tiêu hóa non nớt còn nhiều bỡ ngỡ với thực phẩm đặc, lợi khuẩn đem đến một giải pháp bảo vệ và thúc đẩy tốc độ tiêu hóa, giúp bé hấp tru trọn vẹn dưỡng chất và tránh các rối loạn không đáng có trong giai đoạn này.
TPBVSK Imiale là lợi khuẩn SỐNG – GẮN ĐÍCH, chứa chủng lợi khuẩn ĐỘC QUYỀN Bifidobacterium BB12 từ Đan Mạch. Imiale giúp hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh và cải thiện nhanh tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
» Xem thêm: Bảng chiều cao cân nặng chuẩn của bé để điều chỉnh chế độ dinh dưỡng phù hợp với từng bé.
TỔNG KẾT
Ăn dặm là một quá trình quan trọng khi đó con yêu của bạn chuyển từ sữa mẹ hoặc sữa công thức sang thức ăn. Cho dù cha mẹ chọn ăn dặm theo phương pháp tự chỉ huy hay ăn dặm truyền thống, hoặc kết hợp cả hai thì cũng nên bắt đầu cho trẻ ăn trái cây mềm, rau và ngũ cốc khi được khoảng 4-6 tháng. Để giúp trẻ cai sữa thành công, hãy làm cho giờ ăn trở nên thoải mái và thú vị, cho phép trẻ vui đùa và cho trẻ tham gia vào bữa ăn của gia đình càng nhiều càng tốt. Hy vọng, những thực đơn ăn dặm cho trẻ 6 tháng tuổi này giúp ích nhiều cho cha mẹ kế hoạch chọn lựa món ăn cho con.
Xem thêm:
Nếu có bất cứ thắc mắc gì, mẹ liên hệ hotline: 19009482 hoặc 0967629482 để được hỗ trợ từ chuyên gia tư vấn
Nguồn tham khảo
CDC – Tại đây
NHS.UK – Tại đây
