Ô ăn quan là một trong những trò chơi dân gian thú vị và mang tính tư duy rất bổ ích cho trẻ em. Trò chơi này đã rất từng phổ biến gắn liền với tuổi thơ của nhiều thế hệ. Hôm nay, Atlantictrapandgill.com sẽ có bài viết hướng dẫn chi tiết cách chơi ô ăn quan dễ hiểu nhất.
I. Chuẩn bị vật dụng cho trò chơi ô ăn quan
1. Bàn chơi ô ăn quan
Bàn chơi ô ăn quan không cần quá cầu kì, nếu bạn không có các mặt giấy hay bàn chơi thì bạn có thể dùng phấn, bút màu hay thậm chí là gạch vỡ, cành cây để vẽ lên nền đất, nền xi măng,… như cách mà ông bà ta vẫn thường hay sử dụng để chơi trò chơi này.
Về kích thước thì bàn ô ăn quan không có yêu cầu gì về kích thước, bạn có thể vẽ một kích thước tùy ý miễn là đủ số ô và vẽ đúng kết cấu. Nhưng một lời khuyên cho bạn là không nên vẽ to hay nhỏ quá bởi vì nếu to thì lúc di chuyển quân có thể sẽ gặp khó khăn còn nếu nhỏ quá thì khi các quân bị nhiều thường khó chứa.
Bàn chơi được kẻ thành một hình chữ nhật rồi chia thành 10 ô vuông, mỗi bên có 5 ô đối xứng nhau. Ở 2 cạnh chiều rộng của hình chữ nhật, vẽ 2 ô hình bán nguyệt hướng ra phía ngoài. Các ô hình vuông gọi là ô dân còn 2 ô hình bán nguyệt gọi là ô quan.
2. Quân chơi ô ăn quan
Quân chơi của ô ăn quan cũng khá đơn giản, bạn có thể dùng sỏi, đá, gạch, bi, hạt, quả nhỏ,… nói chung là các vật nhỏ dễ dàng cầm nắm khi rải ra.
Bàn chơi ô ăn quan quy định sẽ có 2 loại với 2 kích thước khác nhau:
- Quan: Số lượng 2 với bàn 2 người chơi, số lượng 3 với 3 người chơi và 4 với 4 người chơi – Kích thước to hơn tất cả các quân khác nếu cùng màu hoặc dùng đồ khác màu để phân biệt quan.
- Dân: số lượng 50 – 2 người, 75 – 3 người, 100 – 4 người. Kích thước nhỏ gọn dễ cầm nắm.
II. Cách sắp xếp quân chơi và người chơi
Trò chơi ô ăn quan có số lượng người chơi phổ biến nhất là 2 người, ngoài ra bạn cũng có thể chơi 3 hoặc 4 người. Cách sắp xếp các bàn chơi ô ăn quan theo số lượng người chơi như sau:
1. Ô ăn quan 2 người chơi
2. Ô ăn quan 3 người chơi
3. Ô ăn quan 4 người chơi
III. Cách chơi ô ăn quan
Cách chơi ô ăn quan này áp dụng cho tất cả các số lượng người chơi.
1. Hướng dẫn chi tiết cách rải “dân”
Đầu tiên, những người chơi sẽ oẳn tù xì để lựa chọn ra người được đi trước.
Người chơi đầu tiên cầm lên 5 quân trong bất kỳ 1 ô vuông nào trong 5 ô ở phía bàn bên mình, rồi rải lần lượt từng quân vào các ô vuông bên cạnh, mỗi ô là 1 quân, bắt đầu ngược hay xuôi tùy vào người chơi.
Khi rải hết quân cuối cùng, tùy tình huống mà người chơi sẽ phải xử lý tiếp như sau:
- Nếu liền sau đó là một ô vuông có chứa quân thì tiếp tục dùng tất cả số quân đó để rải tiếp theo chiều đã chọn. Tuy nhiên nếu ô đó là một ô Quan thì chỉ được phép lấy 1 quân để rải.
- Nếu liền sau đó là một ô trống (không phân biệt ô quan hay ô dân) rồi đến một ô có chứa quân thì người chơi sẽ được ăn tất cả số quân trong ô đó. Số quân bị ăn sẽ được loại ra khỏi bàn chơi để người chơi tính điểm khi kết thúc.
- Lưu ý: Ô quan có ít dân (thường là 3 hoặc 5 dân) gọi là quan non và để cuộc chơi không bị kết thúc sớm cho tăng phần thú vị, luật chơi có thể quy định không được ăn quan non, nếu rơi vào tình huống đó sẽ bị mất lượt.
- Nếu liền sau ô có quân đã bị ăn lại là một ô trống rồi đến một ô có quân nữa thì người chơi có quyền ăn tiếp cả quân ở ô này… Do đó trong cuộc chơi có thể có phương án rải quân làm cho người chơi ăn hết toàn bộ số quân trên bàn chơi chỉ trong một lượt đi của mình.
- Nếu liền sau đó là ô quan không có dân hoặc 2 ô trống trở lên thì người chơi bị mất lượt và quyền đi tiếp thuộc về đối phương.
Bạn có thể tham khảo video hướng dẫn chơi ô ăn quan cụ thể sau đây:
2. Các lượt chơi ô ăn quan
Từng người chơi sẽ chơi lần lượt nối tiếp nhau như vậy theo các tính toán đã đặt ra. Trường hợp đến lượt đi nhưng cả năm ô vuông thuộc quyền kiểm soát của người chơi đều không có dân thì người đó sẽ phải dùng 5 dân đã ăn được của mình để đặt vào mỗi ô 1 dân để có thể thực hiện việc di chuyển quân.
Trường hợp người chơi không đủ 5 dân thì phải vay của đối phương và trả lại khi tính điểm.
3. Chiến thắng trong trò chơi ô ăn quan
Trò chơi sẽ kết thúc khi Quan của hai bên đều bị ăn mất. Trường hợp hai ô quan đã bị ăn hết nhưng vẫn còn dân thì quân trong những hình vuông phía bên nào coi như thuộc về người chơi bên ấy; tình huống này được gọi là hết quan, tàn dân, thu quân, kéo về hay hết quan, tàn dân, thu quân, bán ruộng.
Người thắng cuộc trong trò chơi này là người mà khi cuộc chơi kết thúc có tổng số dân quy đổi nhiều hơn. Tùy theo luật chơi từng địa phương hoặc thỏa thuận giữa hai người chơi nhưng phổ biến là 1 quan được quy đổi bằng 10 dân hoặc 5 dân (cờ).
IV. Mẹo chơi ô ăn quan dễ dành chiến thắng
Để dễ dàng dành chiến thắng trong trò chơi ô ăn quan thì chắc chắc điều bạn cần làm đó chính là “tính toán đường đi nước bước”. Để ăn được số dân để không bị mất lượt thì bạn cần phải tính toán thật nhanh.
Nói một cách dễ hiểu thì bạn phải lựa chọn 1 ô nào đó của mình sau đó rải xuôi hoặc ngược để làm sao cho số quân mà mình ăn được là nhiều nhất. Hơn nữa, bạn phải rải quân sao cho sau khi kết thúc lượt chơi thì người chơi khá rơi vào thế ăn được ít hoặc không ăn được dân nào.
Thời gian suy nghĩ tùy người chơi giao kèo với nhau, thường mình chơi chỉ cho phép suy nghĩ trong 10 giây nếu lâu quá thì sẽ thua cuộc. Trong khi tính toán đường đi thì bạn cũng có thể tính toán cách nuôi ô nhà giàu( tức ô nhiều dân hay quan) sau đó mới ăn để giành được nhiều điểm và có cơ hội chiến thắng cao hơn.
V. Nguồn gốc và những lợi ích khi chơi trò chơi ô ăn quan
1. Nguồn gốc của trò chơi ô ăn quan
Nói về nguồn gốc và thời gian xuất hiện của trò ô ăn quan thì đến hiện nay vẫn chưa có lời khẳng định nào chắc chắn, chỉ biết rằng trò chơi này đã có ở Việt Nam từ rất lâu đời.
Những câu chuyện lưu truyền về Mạc Hiển Tích đỗ Trạng nguyên năm 1086 nói rằng ông đã có một tác phẩm bàn về các phép tính trong trò chơi Ô ăn quan và đề cập đến số ẩn (số âm) của ô trống xuất hiện trong khi chơi.
Ô ăn quan là trò chơi được trẻ em chơi phổ biến ở tất cả mọi miền của Việt Nam những thời kì trước. Ngày nay trò chơi ô ăn quan ít có người chơi hơn bởi khoa học công nghệ phát triển kéo theo có nhiều trò chơi và cách giải trí khác cho trẻ em lựa chọn. Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam có trưng bày, giới thiệu và hướng dẫn trò chơi này.
2. Lợi ích đối với trẻ khi chơi ô ăn quan
Trò chơi ô ăn quan có thể mang lại cho trẻ khi chơi những lợi ích như sau:
- Luyện khả năng đếm của trẻ.
- Rèn luyện khả năng quan sát và tính toán.
- Trau dồi khả năng phán đoán và tư duy về toán học.
- Rèn luyện đức tính cẩn thận, nhẫn nại và kiên trì.
Hiện nay trò chơi ô ăn quan vẫn khá là phổ biến ở mọi vùng miền, không chỉ có cách chơi trực tiếp mà bạn còn có thể tìm kiếm và chơi trò chơi này bằng cách tải về điện thoại như một game giải trí thông thường. Tuy nhiên, khi chơi trực tiếp giữa người với người sẽ là cách chơi hay hơn, tạo cảm giác chơi vui và hứng khởi hơn.
