Bà Trịnh Thị Hằng
Sau chiến tranh Nha Phiến năm 1840, Trung Quốc dần sa vào xã hội nửa thuộc địa nửa phong kiến, các thế lực phương Tây tàn bạo xâm lược chế độ phong kiến Trung Quốc suy tàn, thối nát không có năng lực, đất nước lâm vào tình cảnh chiến tranh loạn lạc, nhân dân đói rét, nhân dân và dân tộc Trung Hoa đã phải chịu đựng cảnh đau thương sâu sắc chưa từng có. Năm 1911, các nhà cách mạng, tiêu biểu là Tôn Trung Sơn đã phát động Cách mạng Tân Hợi làm chấn động thế giới, khởi xướng các thay đổi xã hội chưa từng có ở Trung Quốc. Năm nay kỷ niệm 110 năm Cách mạng Tân Hợi, các nơi tại Trung Quốc tổ chức tưởng niệm Tôn Trung Sơn và các nhà tiền bối cách mạng khác cũng như công trạng lịch sử của họ dưới nhiều hình thức khác nhau.
Ở Việt Nam, Tôn Trung Sơn được nhiều nhà nghiên cứu đề cập trên một số phương diện như giới thiệu về cuộc đời, thân thế sự nghiệp, về Chủ nghĩa Tam dân, về cách mạng Tân Hợi, về ảnh hưởng của Tôn Trung Sơn đối với cách mạng và các nhà tiền bối cách mạng Việt Nam. Trưởng phòng Tạp chí Triết học, Viện Triết học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam Trịnh Thị Hằng là một trong rất nhiều học giả Việt Nam nghiên cứu về Tôn Trung Sơn và Cách mạng Tân Hợi. Trong gần chục năm qua, nhiều tập san của Việt Nam đã đăng những bài viết nghiên cứu của bà về Tôn Trung Sơn như“Sự khác nhau giữa tư tưởng Hồ Chí Minh với chủ nghĩa tam dân của Tôn Trung Sơn” và“Tư tưởng về tự do và bình đẳng trong chủ nghĩa dân quyền của Tôn Trung Sơn”.
Về Cách mạng Tân Hợi, bà Trịnh Thị Hằng cho rằng, trong thời kỳ thù trong giặc ngoài, tất cả những người quan tâm tiền đồ và số phận quốc gia và dân tộc đều vô cùng đau xót nhận ra rằng, muốn giành được độc lập dân tộc, giải phóng nhân dân và làm cho dân giàu nước mạnh thì cần phải lật đổ ách thống trị của chế độ phong kiến, đổi mới căn bản xã hội Trung Quốc. Do đó, Cách mạng Tân Hợi đã bùng phát. Cách mạng Tân Hợi có ý nghĩa lịch sử to lớn.
Bà Trịnh Thị Hằng nêu rõ,“Cách mạng Tân Hợi do Tôn Trung Sơn lãnh đạo là cuộc cách mạng lật đổ chế độ phong kiến tồn tại hàng nghìn năm ở Trung Quốc, lập nên Trung Hoa Dân quốc, một chế độ mới, phương thức sản xuất mới, cũng như phương thức quan hệ giữa con người với con người mới. Có thể nói, cuộc Cách mạng Tân Hợi đã tạo ra sự thay đổi xã hội chưa từng có ở Trung Quốc. Cuộc cách mạng này không chỉ phản ánh nguyện vọng tha thiết của nhân dân Trung Quốc mong muốn có được một chế độ xã hội mới tốt đẹp hơn, mà còn phản ánh bước chuyển tất yếu của lịch sử, bước chuyển từ chế độ cũ sang chế độ mới. Hơn nữa, Cuộc cách mạng Tân Hợi có ý nghĩa to lớn trong việc tạo cơ sở, tiền đề về tinh thần cũng như kinh nghiệm thực tiễn cho phong trào đấu tranh giành độc lập của Trung Quốc sau này”.
Thắng lợi của cuộc cách mạng Tân Hợi năm 1911 không chỉ kết thúc chế độ quân chủ chuyên chế tồn tại hơn 2.000 năm tại Trung Quốc, giáng đòn nặng nề vào chủ nghĩa đế quốc, mà còn làm chấn động phương Đông, thức tỉnh châu Á. Cuộc Cách mạng Tân Hợi năm 1911 đã có ảnh hưởng lớn đến phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á như In-đô-nê-xi-a, Ấn Độ, Thái Lan và nhất là đối với Việt Nam, đặc biệt truyền cảm hứng to lớn cho tinh thần đấu tranh của các nhà cách mạng Việt Nam như Phan Bội Châu, Hồ Chí Minh.…
Bà Trịnh Thị Hằng cho biết,“Trong những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX ở Việt Nam, khi các phong trào yêu nước chống thực dân Pháp nổ ra mạnh mẽ nhưng lại bế tắc vì không tìm được con đường đúng đắn, thì sự thành công của Cách mạng Tân Hợi do Tôn Trung Sơn lãnh đạo như một làn gió mới thổi bùng ngọn lửa cách mạng trong mỗi con người Việt Nam yêu nước. Đồng thời, cũng mở ra con đường mới, lối thoát mới cho phong trào cách mạng Việt Nam; cổ vũ, khích lệ cách mạng Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống chế độ phong kiến và thực dân Pháp. Sự thành công của cách mạng Tân Hợi cũng thu hút nhiều thanh niên Việt Nam tiên tiến sang Trung Quốc học tập, hoạt động cách mạng, điển hình là Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Hồ Chí Minh,… Đặc biệt, những thành công và hạn chế của Cách mạng Tân Hợi là bài học kinh nghiệm quý báu cho phong trào cách mạng trên thế giới, Việt Nam cũng học được nhiều bài học từ cuộc cách mạng này”.
