Người chết rồi thì mắt không thể thấy, tai không thể nghe, mũi không thể thở, lưỡi cũng không thể động, thân thể cũng như vậy. Đó là tất cả các căn thảy đều bại hại, không có tác dụng, năng lực của sáu căn đều bị mất hết. Đây là tự thân của bạn.
Vật ở ngoài thân của bạn thì sao? Thân bằng quyến thuộc của bạn, bạn cũng phải rời khỏi. Địa vị của bạn, quyền lực của bạn, cho dù địa vị quyền lực của bạn có đạt đến đỉnh cao thì khi tuổi thọ hết, tất cả đều phải buông bỏ.
Bạn có xe hơi, du thuyền thậm chí cả máy bay riêng cũng đều không thể mang đi, tất cả đều không thể mang đi được. Trân bảo, tiền tài của bạn, bạn đã thu thập được rất nhiều nhưng không có thứ nào có thể mang đi được. Tất thảy đều tán diệt. Đối với bạn mà nói, tất cả đều không thể mang đi, đều là của người khác.
Chính vì thế, thuyết tái sinh và thuyết nghiệp được nhắc đến trong đạo Phật có một tầm quan trọng rất lớn đối với đời sống cá nhân và xã hội. Nó cho biết, con người hiện đại từ đâu đến và sau khi chết thì con người sẽ đi về đâu? Nó cũng cho biết, ý nghĩa của nhân sinh là gì? Vì sao con người lại có mặt ở đời này? Vì sao tuy cùng là loài người mà thân phận lại khác biệt nhau đến thế?
Đó là những vấn đề rất căn bản, rất hệ trọng. Thế nhưng, con người hiện đại, sống một cuộc đời thác loạn, vùi đầu vào cuộc săn đuổi quyền lực, đồng tiền và sắc đẹp… hầu như không bao giờ nghĩ tới, còn nói gì đặt thành vấn đề để suy tư, giải quyết.
Chỉ khi cái chết đã gần kề hay khi gặp phải một bất hạnh lớn, con người hiện đại mới tỉnh ngộ, chợt thấy mình đã phung phí gần trọn cả một đời để theo đuổi những giá trị không thật, chỉ là những bọt nước, những bèo trôi… theo đúng như hai câu thơ của vua Trần Nhân Tông:
“Thị phi niệm trục triêu hoa lạc
Danh lợi tâm tùy dạ vũ hàn”
Nghĩa:
“Niệm chạy theo thị phi như hoa rụng ban sớm
Tâm chạy theo danh lợi như mưa lạnh chiều hôm.”
Phật nhắc nhở chúng ta là “không mang theo được thứ gì, chỉ có nghiệp theo mình”. Tất cả vật ngoài thân, bạn cần rõ ràng tường tận, thông suốt thấu đạo, biết được nhất định là không phải của mình. Ta không có bất cứ thứ gì, ngay cả thân thể này cũng không có.
Cho nên ở cái thế gian này, trên kinh Bát Nhã nói rất hay: “Phàm sở hữu tướng giai thị hư vọng” (Phàm cái gì có tướng đều là hư vọng). Đó chính là chân tướng sự thật. Nếu như bạn cho rằng là có được, còn phải tranh giành thì bạn sai rồi.
Nếu bạn giành được, tương lai không mang đi được, lại tạo thêm vô lượng vô biên nghiệp chướng. Người thế gian này có mấy người giác ngộ, có mấy người chân thật bỗng chốc tỉnh ngộ. Người giác ngộ thế gian pháp này thảy đều xả hết, bao gồm cả thân thể cũng không ngoại lệ, nhất định không có lưu luyến.
Sống ở đời, dù bạn tốt đẹp thế nào cũng không nhận được sự yêu thích của tất cả mọi người. Có người hâm mộ thì cũng sẽ có người ghét bỏ bạn. Có ai đó tôn trọng, ắt có kẻ chẳng coi bạn ra gì. Cuộc sống là như thế. Như nhiều người vẫn thường nói: “Nước trong thì không có cá mà người tốt quá thì không ai chơi” hay “Giàu thì nó ghét, đói rét thì nó khinh mà thông minh thì nó tìm cách tiêu diệt”.
Bạn không thể làm hài lòng hết thảy. Đừng vì để vừa lòng người khác mà đánh mất bản chất của mình, vì ai cũng có những nguyên tắc và sự tự tôn riêng.
Chúng ta qua miệng người khác không phải là một con người toàn diện, mà có rất nhiều phiên bản khác nhau, nên chỉ cần làm một bản chính thật tốt là được. Bởi người đời, ánh mắt giống nhau nhưng góc nhìn khác nhau. Cũng là con người nhưng mỗi cá nhân có một cách sống, cần tự tin bước đi trên đôi chân của mình. Làm việc, không cần người thấu hiểu, chỉ cần dốc lòng hết sức. Làm người, không cần ai cũng yêu mến, chỉ cần sống chân thành và vị tha.
Thứ bạn có thể mang đi được sau khi chết chính là thiện nghiệp, ác nghiệp và tịnh nghiệp. Ba loại nghiệp này sẽ đi theo bạn. Người chân thật giác ngộ thì đoạn dứt ác nghiệp. Và tuy là tu thiện nghiệp, quyết định không chấp trước. Không chấp trước liền biến thành tịnh nghiệp. Chấp trước thì biến thành thiện nghiệp. Chấp trước thì quả báo ở ba đường thiện, không chấp trước bạn phải hồi hướng cầu sinh Tịnh Độ, quả báo của bạn liền siêu việt ba cõi, siêu việt mười pháp giới, thù thắng không gì bằng.
Kiếp nhân sinh vốn ngắn ngủi nên bạn cần chi phải so đo, hờn ghét, tranh đấu lẫn nhau. Sống một cuộc đời bình yên, gieo hạt giống thiện, làm những việc tâm đức, giúp được ai thì hãy giúp hết mình, như vậy là đủ lắm rồi. Một đời người thật ra không dài lắm, dù sao mình cũng đã đến đây rồi thì nên sống cho đẹp một chút vậy.
“Không quan tâm thiệt hơn
Nhìn hoa nở hoa tàn trước sân
Đi ở chẳng buồn
Nhìn bầu trời mây cuộn mây tan”.
Nguyễn Linh Chi
