Có một ngày nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm gọi cho tôi, nói vừa gửi bài hát Đi về nhà của Đen Vâu, anh nghe xem thế nào. Tôi trả lời ngay tôi đã biết nghe nhạc Đen Vâu, tôi thích nhất vì anh ấy biết mình lớn lên từ đâu, từ sữa mẹ một bầu, từ trong lành một khoảng ao sâu, từ đàn vịt chạy rông ngoài đồng, từ hoàng hôn lẫn lộn âm dương.
Tôi thanh thản nói rằng mình rất thích nhạc Đen Vâu, đó là nhạc sĩ của người nghèo mà tôi đã chờ rất lâu, anh không cho tôi cái gì lộng lẫy, anh cho những lời như cơm rang sém cháy, anh hát ngọt như mía lùi, đời có lúc thật vui (mà không cần giả vờ).
Bây giờ tôi nghe lại Đi về nhà của Đen Vâu, tôi biết người bạn già nhà thơ của tôi đầy lo âu, anh nghe Rap mà muốn chạy luôn về Vỹ Dạ cạnh sông sâu, ăn bát cơm hến mà mừng như gặp mẹ, ngồi với bạn hiền uống ly rượu cay, xin từ chối những lời không hay, xin nghe lại một lời như mây, trôi lang thang về giữa nhà này, mây trắng tinh như lời hát, gió ngập ngừng như con nít, cây đứng bên hiên nhà rất thơ ngây: “Mang tiền về cho mẹ/Đừng mang ưu phiền về cho mẹ”, Đen Vâu thật hạnh phúc vì khi kiếm ra tiền còn có mẹ, được mang tiền về cho mẹ, lại còn được kể lể, nghe mà phát ghen.
Lâu lắm rồi nghe nhạc trẻ, mới gặp một người như thế. Nhạc Đen Vâu như tiếng nói hàng ngày, nhưng nghe rồi không thể bỏ, tình con yêu mẹ như bát nước đầy, qua khổ nghèo giờ con về đây, mang tiền về cho mẹ, mang những lời mẹ dạy đi bốn phương trời, chỉ những lời đơn giản đó thôi, mà thành âm nhạc, mà ra tiếng hát, mà vào được lòng người.
Tôi đã từng viết bài thơ ca ngợi Rap Việt, ngày ấy tôi chưa biết Đen Vâu. Nhưng khi biết nghe anh, tôi xin nói: đây chính là Rap Việt, Rap nhà quê, Rap thật dễ nghe mà dễ nhớ, Rap yêu thương tình mẹ với con, tình con trải khắp non ngàn, ngày con về với mẹ, mang tiền là mang trái tim con về đó, mẹ ơi. Có những lúc thật buồn nghe bài hát Đen Vâu, lại thấy vui vì còn tin vào người, tin con biết suốt đời yêu mẹ, tin quê hương còn người như thế, yêu cạn lòng mình mà câu nhạc câu thơ lại dễ, như múc gáo nước trong vại nước nhà mình, uống một hơi mà không sợ cặn.
Chàng nhạc sĩ này khiến tôi sống thêm hồn nhiên, tôi vốn yêu tự do giờ yêu hơn thế nữa, tôi cứ nhớ mẹ tôi đã khuất bao năm giờ cứ như gặp lại, mẹ mình trong câu hát Đen Vâu:
“Nếu không có mẹ con cũng chỉ là đồ bỏ mà thôi
Sẽ không có nề có nếp dù đặt mình lên cái chõ đồ xôi”
Dù ở miệng chõ hay ở đít nồi, vẫn là Đen Vâu đó mà thôi.
Tôi lâu nay cứ mơ, làm sao viết được bài thơ, cứ như không phải thơ mà lại là thơ, giờ tôi đã gặp một người, viết những câu giản dị nhất như giấc mơ, mà đúng là thơ:
“Đường về nhà là vào tim ta
Dẫu nắng mưa gần xa
Thất bát/vang danh
Nhà vẫn luôn chờ ta
Đường về nhà là vào tim ta
Dẫu có muôn trùng qua
Vật đổi/sao dời
Nhà vẫn luôn là nhà”
Đúng, thất bát/hay danh vang/cũng một cái gạch ngang thôi mà. Lời hát ấy động viên được nhiều người, an ủi được nhiều người, và cảnh báo được nhiều người. Đừng cứ tưởng vang danh là vang mãi suốt đời, cứ bình thản khiêm cung mới ra là người, cứ chia sẻ cho đi mới thật sự giàu, cứ về với mẹ dù “quê hương mười thước vuông”, nhưng chỉ có một mẹ ta trên đời, không biết yêu thương thì khi mẹ mất đi đừng kêu trời.
Tôi thích Rap chính vì như thế. Tôi thích những đoạn lời ca hòa vào nhịp điệu, như nhịp con tim đập, như ánh sáng mỗi ban mai mình gặp, như dòng suối ngày chiến tranh mình lấy nước, nấu nồi canh trên hăng-gô, bạn bè chia nhau húp, những đoạn nhạc cho ta niềm vui, cho ta những nhỏ nhoi không thể thiếu trên đời.
Cảm ơn Đen Vâu!
