Chí Phèo là truyện ngắn được nhà văn Nam Cao sáng tác vào tháng 2/1941. Truyện ngắn này ban đầu có tên Cái lò gạch cũ, khi in thành sách lần đầu năm 1941, Nhà Xuất bản Đời mới tự ý đổi tên là Đôi lứa xứng đôi. Đến khi in lại trong tập Luống cày (do Hội Văn hóa cứu quốc xuất bản, Hà Nội, 1946), Nam Cao đặt lại tên là Chí Phèo.
Truyền ngắn này đã khái quát một cách chi tiết về hiện tượng xã hội nông thôn Việt Nam trước năm 1945. Ở đó có một bộ phận người dân lao động lương thiện bị đẩy còn con đường tha hóa, lưu manh hóa.
Nhà văn đã kết án đanh thép cái xã hội tàn bạo tàn phá cả thể xác lẫn tâm hồn người lao động. Đồng thời khẳng định bản chất lương thiện của họ, ngay trong khi họ bị vùi dập mất cả nhân hình, nhân chính. Chí Phèo là tác phẩm văn học có giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo sâu sắc, mới mẻ.
Trong tác phẩm Chí Phèo có rất nhiều câu nói, đoạn văn đã trở thành những câu nói, triết lý cho đến nay vẫn đáng suy ngẫm và gây ám ảnh. Sống Đẹp xin điểm lại một số câu nói, đoạn văn nổi tiếng trong tác phẩm này:
1. “Những người suốt đời không ăn cháo hành không biết rằng cháo rất ngon. Nhưng sao lại mãi đến bây giờ hắn mới nếm vị mùi cháo?”
2. “Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những vết mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện nữa.”
3. “Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác, phải là kẻ mạnh. Hắn đâu còn mạnh nữa. Và có lúc hắn ngẫm mình mà lo. Xưa nay hắn chỉ sống bằng giật cướp và dọa nạt. Nếu không còn sức mà giật cướp, dọa nạt nữa thì sao?”
4. “Người ta hay ăn năn hối hận về tội ác khi không đủ sức để ác nữa”.
5. “Những thằng điên và những thằng say rượu không bao giờ làm những cái mà lúc ra đi chúng định làm”.
6. “Đàn bà vốn chuộng hoà bình; họ muốn yên chuyện thì thôi, gai ngạnh làm gì cho sinh sự”.
7. “Chính thật cụ khôn róc đời, thứ nhất sợ kẻ anh hùng, thứ hai sợ kẻ cố cùng liều thân”.
8. “Cái nghề quan bám thằng có tóc ai bám thằng trọc đầu? Bỏ tù nó thì dễ rồi; nhưng bỏ tù nó cũng có ngày nó được ra, liệu lúc ấy nó có để mình yên không chứ?”.
9. “Một người khôn ngoan chỉ bóp đến nửa chừng. Hãy ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông, nhưng rồi dắt nó lên để nó đền ơn”.
10. “Cái nghề đời hiền quá cũng hoá ngu, ở đâu chứ ở đất này đã ngu, đã nhìn thì chúng nó ấn cho đến không còn ngóc đầu lên được”.
Xem thêm: Nguyên mẫu nhân vật Bá Kiến trong truyện ngắn Chí Phèo là ai?
