Hầu hết chúng ta chỉ đơn giản tìm đến rượu vì muốn tìm kiếm một cảm giác dễ chịu và thanh nhàn, hay vì khẳng định niềm yêu thích của bản thân. Tôi nghĩ, một cách tuyệt vời để thưởng rượu là uống thay vì chỉ nếm, tốt nhất là khi dùng bữa chung với gia đình hoặc bạn bè. Đây là môi trường tự nhiên của rượu, là những lúc mà rượu sẽ thể hiện và hoàn thành nhiệm vụ vốn dĩ của nó – làm cho người ta khoan khoái, đắm say và vui sướng. Trong những hoàn cảnh thoải mái và thân thuộc như vậy, tất cả chúng ta đều có thể học cách đánh giá rượu bằng những câu hỏi đơn giản nhưng quan trọng, như: “Tôi có thích rượu không?”, “Tại sao?”, “Tại sao không?”… Các câu trả lời đó có thể giúp bất kỳ ai thưởng rượu một cách tự tin hơn.
Việc phẩm rượu có thể diễn ra trong suốt thời gian của bữa ăn. Rượu ngon thì không tĩnh. Từ giây phút bạn rót rượu vào ly cho đến khi uống cạn giọt cuối cùng, rượu sẽ luôn thay đổi: nó tiếp xúc với không khí, nó ấm nóng lên trong ly, nó biến đổi khi bạn nhấm nháp thức ăn và trò chuyện với những người xung quanh. Cảm nhận của bạn về rượu cũng sẽ nhanh chóng phát triển theo nhiều hướng khác nhau, đặc biệt là khi bạn có cơ hội thưởng thức khi nó thay đổi theo thời gian.
Trong những cuộc bàn luận sôi nổi về rượu, tôi đã được nghe những ý tưởng chạm đến cốt lõi của vấn đề, liên quan đến suy nghĩ của chúng ta về rượu trong thế kỷ 21 – khi mà rất nhiều điều tưởng như quen thuộc đã không còn giống như trước nữa, và về những khía cạnh người tiêu dùng quan tâm khi mua rượu.
Dưới đây là 10 bài học quan trọng nhất mà tôi đã học được suốt thời gian bảy năm viết về rượu trên tạp chí The New York Times (NYT). Góc nhìn cũng như quan điểm của những ý kiến này đặc biệt sâu sắc và hữu ích, dù bạn có tự nhận là tân binh hay là người sành sỏi.
Đừng ngần ngại khám phá
Trong hơn 30 năm qua, thị trường rượu vang bùng nổ với vô vàn những lựa chọn khác nhau. Các loại rượu ngon chất lượng cao hiện có mặt ở nhiều nơi hơn, được làm từ nhiều loại nho hơn và được pha chế theo nhiều cách hơn bao giờ hết. Quá nhiều lựa chọn có thể dễ khiến bạn nản lòng, nhưng cơ hội để tìm thấy cái cảm giác đắm say và vui sướng cũng rất lớn. “Củng cố” quan hệ với một cửa hàng rượu chất lượng là cách hữu hiệu để khám phá những loại rượu mới ra lò.
Tôi có thể đưa ra hai ví dụ đặc biệt, một là trải nghiệm với một loại vang trắng Hy Lạp – rượu nho Assyrtiko từ đảo Santorini, và một loại vang đỏ của Áo – rượu nho Blaufränkisch. Cả hai đều tuyệt diệu và xuất sắc vô cùng.
Bỏ ra một mức giá tương xứng với chất lượng
Chi tiêu bao nhiêu để mua rượu và nhận về những giá trị gì là những vấn đề được quan tâm hàng đầu của người uống. Không ai muốn bỏ ra quá nhiều tiền cho rượu, hay cho bất cứ thứ gì, thật sự là vậy. Tuy nhiên, cũng như mọi mặt hàng khác, có những chai rượu đắt hơn và những chai rẻ hơn. Mỗi chai rượu đều có chi phí cố định: cho việc trồng trọt, sản xuất, vận chuyển và các khoản phát sinh sau giao dịch giữa nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán lẻ và người tiêu dùng. Mục đích khác nhau thì sẽ có giá khác nhau. Các nhà sản xuất nhỏ hướng tới chất lượng, có phương pháp canh tác và sản xuất yêu cầu cường độ lao động cao sẽ có chi phí đắt đỏ hơn những nhà sản xuất lớn hướng đến số lượng. Bạn cần nắm được quy luật cung-cầu và hiểu rằng nguồn cung của hầu hết các loại rượu ngon đều hữu hạn, vì chúng là sản phẩm của những vườn nho riêng, hàng năm chỉ thu hoạch một lần. Vì thế, giá cả có thể tăng lên nhanh chóng.
Theo những gì tôi biết về rượu nho Malbec, một loại được sản xuất ở vùng Mendoza của Argentina, và một loại khác ở Côte Chalonnaise trong khu sản xuất Burgundy tại Pháp, thì khi nắm rõ thông tin, người tiêu dùng có thể phân biệt mối quan hệ giữa giá cả và giá trị một cách dễ dàng.
Học hỏi từ thị trường đại chúng
Các vấn đề về giá cả và giá trị trở nên đặc biệt khó nắm bắt khi người tiêu dùng nhìn thấy các loại rượu vang bình dân với mức giá quá rẻ có mặt tràn lan ở khắp nơi. Về cơ bản, nhiều loại rượu rất phổ biến, rất dễ tìm thấy ở hầu hết các siêu thị của Mỹ đều được sản xuất trong các nhà máy để đáp ứng nhu cầu của đại chúng. Tôi gọi đây là những loại rượu đã qua chế biến. Việc khai thác chủ đề về những loại rượu này đã tạo ra làn sóng phản hồi vô cùng lớn từ phía độc giả của chúng tôi. Những người yêu thích rượu giá rẻ cảm thấy mình được công nhận, nhưng cũng có nhiều người phẫn nộ vì nghĩ rằng loại rượu đó mà chúng tôi cũng bàn luận.
Một chuyên mục khác mà chúng tôi đã tiếp cận vấn đề này từ quan điểm giá cả, cụ thể là về các loại rượu dưới 10 đô. Đây không nhất thiết là rượu đã qua chế biến. Nhưng, thông qua các nhà sản xuất tận tâm, chúng tôi đã cố gắng tìm hiểu xem những chai rượu nằm ở nấc thấp nhất của mức thang giá cả thì có gì.
Tôi nghĩ rằng, cả hai chuyên mục trên đều cho thấy sự lỗ vốn đi kèm với việc sản xuất hàng loạt và chi phí cực thấp.
Thưởng thức với đồ ăn
Một khía cạnh khá đáng sợ khi tìm hiểu về rượu là việc làm thế nào để kết hợp rượu với thức ăn. Những cuốn sách thường đưa ra các công thức rối rắm gần như không thể thực hiện theo được, còn các chuyên gia thử nếm và tư vấn rượu vang thì tập trung vào những điểm phức tạp nhất của việc cân bằng hoặc đối lập vị giác, vì họ có hiểu biết sâu sắc về rượu và thức ăn của nhà hàng.
Tôi gợi ý một cách đơn giản hơn: Cứ làm đi. Cứ dùng rượu với thức ăn đi, dựa theo kinh nghiệm, góc nhìn và sở thích của riêng bạn.
Tôi tin rằng, rượu và thức ăn luôn thuộc về nhau, mỗi một loại rượu lại mang đến một cơ hội mới để kết hợp với một loại thức ăn, và ngược lại. Món ăn nào phù hợp với loại rượu nào, nằm ở sự lựa chọn của bạn.
Cân nhắc lại thành kiến cá nhân
Tất cả chúng ta đều có những niềm tin vững chắc về một vài loại rượu nhất định, chẳng hạn như, “Tôi ghét rượu Chardonnay” hoặc “Rượu vang hồng nào cũng dở tệ như nhau”. Thông thường, đây không phải là kinh nghiệm được rút ra từ quá trình tiếp xúc lâu dài, mà là kết quả của một trải nghiệm tồi tệ, có khi từ rất lâu trước đây. Đó là lý do tại sao tôi khuyên bạn nên cân nhắc lại các thành kiến và định kiến của mình. Cá nhân tôi cũng đã tự xem xét lại quan điểm của bản thân, ví dụ như đối với các cách thưởng thức rượu Zinfandel và Grenache. Bằng cách đó, bạn sẽ nhanh chóng học được (hoặc trong trường hợp của tôi là học lại) rằng niềm tin cố định về rượu thường được xây dựng dựa trên những thông tin cũ đã lỗi thời.
Thách thức lối tư duy thông thường
Một khía cạnh khác liên quan mật thiết đến thành kiến và định kiến là sự quá tin tưởng vào những quan điểm chung mà hầu hết mọi người đều đồng ý. Điều này đặc biệt đúng khi nói về rượu, vì trình độ học vấn và kinh nghiệm thường đi kèm với thời gian và chi phí lâu dài để, đến nhiều nơi và mua thử nhiều loại rượu. Đọc sách bao giờ cũng dễ hơn. Vấn đề là, rất nhiều cuốn sách mà bạn đọc cũng được viết dựa trên những niềm tin thông thường. Kinh nghiệm cá nhân và sự tự tin là những công cụ thiết yếu khi đánh giá rượu, và những điều này thì không dễ dàng có được. Đó là lý do tại sao tôi luôn nói về lợi ích của việc có một lối tư duy cởi mở.
Lấy ví dụ về rượu nho Aligoté và rượu Valpolicella Classico. Aligoté từ lâu vẫn bị coi thường là “cái loại nho trắng kia” khi so sánh với nho Chardonnay của vùng Burgundy. Nhưng thật ngạc nhiên khi thấy rằng, những nhà sản xuất giỏi đang tạo ra rất nhiều loại rượu ngon tuyệt từ nho Aligoté, và chúng có rất nhiều điểm khiến người ta phải yêu thích. Tương tự với Valpolicella Classico, một phong cách yếu thế hơn nhiều so với Valpolicella Ripasso sang trọng. Bạn vẫn có thể sẽ thích Ripasso hơn, nhưng quan trọng là hãy nếm thử cả hai, và tự rút ra cảm nhận của riêng mình.
Chú ý nguồn gốc xuất xứ
Hầu như không có thuật ngữ nào được sử dụng thường xuyên mà lại có rất ít người hiểu rõ như “terroir”, một từ tiếng Pháp miêu tả sự ảnh hưởng và dấu ấn của khí hậu, đất đai hay văn hoá của một khu vực cụ thể đến hương vị của rượu vang. Thật tình cờ, không chỉ rượu mới có “terroir”, nhiều sản phẩm khác như phô mai, socola, dầu ô liu và mật ong, cũng mang “terroir” của riêng mình.
Tôi tin vào sức mạnh của “terroir”, và cảm thấy rằng những loại rượu tuyệt hảo hầu như đều sở hữu các yếu tố “terroir” xuất sắc, bất kể loại rượu đó có đắt tiền hay nổi tiếng không. Tôi đã có rất nhiều bài viết tập trung nói về “terroir” của một số loại rượu cụ thể. Trong đó có hai loại đã được xem xét một cách chi tiết và kĩ lưỡng về vấn đề này, một là rượu của Morgon – một trong 10 khu vực sản xuất rượu của Beaujolais đã rất tự tin dùng tên miền để đặt tên rượu, và hai là rượu ở Valtellina – một vùng thuộc dãy núi Alpes tại khu vực Lombardy miền Bắc nước Ý.
Trân trọng những điều đơn giản
Có một quan niệm phổ biến về rượu vang là phải phức tạp thì mới ngon. Tôi cũng nhận thấy suy nghĩ này tồn tại trong các lĩnh vực khác. Xu hướng sản xuất bia thủ công gần đây mới khám phá ra bia Lager, sau khi đã dành quá nhiều thời gian tập trung vào các thể loại sáng tạo và vô cùng phức tạp khác.
Trong ngành rượu, hoặc cũng như trong thời trang, mọi thứ đều có giá trị của nó. Đôi khi, bạn sẽ muốn một loại rượu vang thiền cho những giây phút chiêm nghiệm. Đôi khi, bạn lại muốn cái gì đó sảng khoái và tươi mát hơn. Gọi một loại rượu là đơn giản không có nghĩa là đang xúc phạm nó. Bạn chỉ cần lựa chọn loại rượu phù hợp với mỗi dịp mà thôi.
Hiểu rõ giá trị vẻ đẹp về “nuance” của rượu
Chúng ta coi trọng sự đơn giản của rượu bao nhiêu thì đáp án cho nhiều câu hỏi về rượu cũng phức tạp bấy nhiêu. Tôi vẫn luôn xem xét các vấn đề được đặt ra về sắc, về hương và những yếu tố khác từ nhiều góc độ khác nhau. Có thể lấy ví dụ về những câu hỏi chúng tôi đã nhận được về hai loại rượu vang của Ý: một là về Rosso di Montalcino, người anh em họ hàng ít đắt đỏ hơn của Brunello di Montalcino, thắc mắc rằng khi bàn luận về rượu nho thì “độ chín” có nghĩa là gì; cái còn lại thì hỏi về ý nghĩa của sự tuyệt hảo của rượu, khi nhắc đến Verdicchio di Matelica, một loại vang trắng đến từ vùng Marche.
Điều thú vị là, đây là những câu hỏi về rượu, nhưng cách bạn trả lời chúng có thể áp dụng cho tất cả các lĩnh vực trong cuộc sống.
Trở về với rượu cổ điển
Tôi tin rằng, chúng ta đang sống trong thời kỳ sôi động nhất từng thấy đối với những người yêu thích rượu vang, khi ngoài kia có vô vàn những loại rượu mới đang chờ được khám phá. Nhưng để hiểu rượu vang, bạn phải khai phá tiềm năng của nó. Điều đó có nghĩa là, thỉnh thoảng hãy quay trở lại với những cái tên cổ điển, những loại rượu đã cuốn lấy trí tưởng tượng của loài người suốt nhiều thế kỷ. Những “chứng nhân lịch sử” này mang đến cơ hội cho chúng ta thưởng rượu ở một cấp độ đỉnh cao. Chai rượu càng tuyệt vời thì càng đắt đỏ và cần rất nhiều thời gian để ủ, nhưng ta vẫn có thể tìm thấy các loại rượu khác ít tốn kém hơn, mà ít nhất cũng mang lại trải nghiệm hương vị tương tự.
Loại rượu đầu tiên mà tôi lựa chọn để thử nghiệm là Bordeaux. Tôi cũng đã có một bài viết từ năm 2016 nhắc đến rượu của vùng Marsannay thuộc khu vực Burgundy. Cả hai loại này đều là những ví dụ điển hình về giá trị của rượu cổ điển, và rằng chúng ta nên quay đầu nhìn lại để nhắc nhở bản thân về lý do tại sao những vùng đất này lại được tôn sùng đến thế.
Tham gia thảo luận
Hãy nói về rượu với những người yêu rượu khác. Bạn có thể kết nối với những bất cứ ai trên khắp thế giới, hoặc thể hiện tình yêu với rượu vang cùng gia đình, bạn bè, và “say” theo cách của riêng mình. Rốt cuộc, đó mới là mục đích tuyệt vời nhất của rượu – mang mọi người lại gần nhau theo một cách đắm say.
– dịch từ bài viết của Eric Asimov trên The New York Times
